Του Claudio Conti
Όποιος πιστεύει ότι σε μια
παγκοσμιοποιημένη οικονομία μπορεί να χρησιμοποιεί το όπλο των
''κυρώσεων'' κατά των γεωπολιτικών εχθρών του ή είναι τρελός ή λέει ψέματα. Και στις δυο περιπτώσεις, μοιάζει σαν μαθητευόμενος μάγος, που χρησιμοποιεί ανεξέλεγκτες δυνάμεις.
Οι τεράστιες οικονομικές δυσκολίες της Ρωσίας του Πούτιν έχουν επισημανθεί εδώ και μήνες από πολλούς αναλυτές.
Ετσι,σήμερα το πρωί στις χρηματοπιστωτικές αγορές, ήταν διάχυτος ο φόβος.Τις τελευταίες ημέρες παρατηρήθηκε μια κάθετη πτώση στα μεγάλα χρηματιστήρια, λόγω της κατάρρευσης των τιμών του πετρελαίου. Στη συνέχεια, χθες βράδυ, είχαμε την απόφαση της ρωσικής κεντρικής τράπεζας (Bank Rossii) να αυξήσει τα επιτόκια σε επίπεδα τερατώδη: 10,5 - 17%.
''κυρώσεων'' κατά των γεωπολιτικών εχθρών του ή είναι τρελός ή λέει ψέματα. Και στις δυο περιπτώσεις, μοιάζει σαν μαθητευόμενος μάγος, που χρησιμοποιεί ανεξέλεγκτες δυνάμεις.
Οι τεράστιες οικονομικές δυσκολίες της Ρωσίας του Πούτιν έχουν επισημανθεί εδώ και μήνες από πολλούς αναλυτές.
Ετσι,σήμερα το πρωί στις χρηματοπιστωτικές αγορές, ήταν διάχυτος ο φόβος.Τις τελευταίες ημέρες παρατηρήθηκε μια κάθετη πτώση στα μεγάλα χρηματιστήρια, λόγω της κατάρρευσης των τιμών του πετρελαίου. Στη συνέχεια, χθες βράδυ, είχαμε την απόφαση της ρωσικής κεντρικής τράπεζας (Bank Rossii) να αυξήσει τα επιτόκια σε επίπεδα τερατώδη: 10,5 - 17%.
Η διοικήτρια του
ιδρύματος, Elvira Nabiullina, χαρακτήρισε την απόφαση ως απαραίτητη προκειμένου
να "περιοριστεί ο κίνδυνος της υποτίμησης του ρουβλίου,που έπεφτε κατακόρρυφα,καθώς και τον κίνδυνο από την αύξηση του πληθωρισμού."
Με τέτοια επιτόκια η πραγματική οικονομία της Ρωσίας ουσιαστικά θα παγώσει, οι
επενδύσεις θα μπλοκάρουν και κατά πάσα πιθανότητα ούτε αυτό δεν θα καταφέρει να περιορίσει
την καταστροφική πτώση του ρουβλίου …Το γεγονός βέβαια, έχει τεράστια γεωπολιτική σημασία,
κάτι που είναι βέβαιο ότι θα το αντιληφθούν οι δυτικές κυβερνήσεις. Η Μόσχα φαίνεται
διατεθειμένη να κάνει τα πάντα.
Η υφέρπουσα αντιπαράθεση που εξερράγη οριστικά με την έναρξη της ουκρανικής κρίσης, έχει ουσιαστικά αποκόψει από την παγκόσμια αγορά μια οικονομία που στηρίζεται κυρίως στην εξαγωγή ενεργειακών πρώτων υλών (πετρέλαιο και φυσικό αέριο, αλλά και άνθρακα). Και ,εδώ, στα μέρη μας, ήταν πολλοί αυτοί που χειροκρότησαν τις "κυρώσεις" ως ένα όπλο ικανό να ανατρέψει γρήγορα ακόμη και το Κρεμλίνο. Επιπλέον, τα τελευταία 40 χρόνια, αμέτρητες είναι οι περιπτώσεις χωρών που αποσταθεροποιήθηκαν χωρίς να χυθεί σταγόνα αίμα, αλλά μόνο με συγκεκριμένες κινήσεις στην αγορά κεφαλαίων και κατευθύνοντας τη ροή των κεφαλαίων από τη μία χώρα στην άλλη.
Η υφέρπουσα αντιπαράθεση που εξερράγη οριστικά με την έναρξη της ουκρανικής κρίσης, έχει ουσιαστικά αποκόψει από την παγκόσμια αγορά μια οικονομία που στηρίζεται κυρίως στην εξαγωγή ενεργειακών πρώτων υλών (πετρέλαιο και φυσικό αέριο, αλλά και άνθρακα). Και ,εδώ, στα μέρη μας, ήταν πολλοί αυτοί που χειροκρότησαν τις "κυρώσεις" ως ένα όπλο ικανό να ανατρέψει γρήγορα ακόμη και το Κρεμλίνο. Επιπλέον, τα τελευταία 40 χρόνια, αμέτρητες είναι οι περιπτώσεις χωρών που αποσταθεροποιήθηκαν χωρίς να χυθεί σταγόνα αίμα, αλλά μόνο με συγκεκριμένες κινήσεις στην αγορά κεφαλαίων και κατευθύνοντας τη ροή των κεφαλαίων από τη μία χώρα στην άλλη.
Απέναντι στη
Ρωσία αποφάσισαν να ακολουθήσουν την ίδια τακτική και μόνο τώρα, λίγοι "κοντόφθαλμοι" αναλυτές άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι η κατάσταση έχει εξελιχθεί σε μπούμερανγκ. Όπως,
και η ύπαρξη του πυρηνικού οπλοστάσιου της Ρωσίας.
Φυσικά, η δραματική πτώση των τιμών του πετρελαίου επιβαρύνει κυρίως τους
«ιστορικούς εχθρούς» της Δύσης, όπως τη Ρωσία, τη Βενεζουέλα και το Ιράν.
Αλλά ακόμη και παλιοί φίλοι, όπως η Νιγηρία, αραβικές χώρες του Κόλπου,παλιές ή νέες κατακτήσεις, βλέπουν να μειώνονται
δραματικά τα έσοδα από το πετρέλαιο, οπότε και αυτές με τη σειρά τους μειώνουν αναλόγως τις
εισαγωγές δυτικών προϊόντων (πολυτελή καταναλωτικά προϊόντα, τεχνολογία,
μηχανήματα, κ.λπ.) τα οποία τα έχουν μεγάλη ανάγκη – ενώ από την εδώ πλευρά των συνόρων -
υπάρχουν και αυτοί που πιέζουν να ακολουθήσουμε ένα
οικονομικό μοντέλο προσανατολισμένο στις εξαγωγές, με χαμηλούς μισθούς, μηδέν
δικαιώματα και άκρως «ανταγωνιστικό».
Και όχι μόνο αυτό. Όλος ο τομέας του σχιστολιθικού πετρελαίου και φυσικού αερίου των ΗΠΑ – στον οποίο η Ουάσιγκτον έχει στηρίξει την ενεργειακή ανεξαρτησία της - απειλεί να τιναχτεί στον αέρα αν η τιμή του αργού πετρελαίου παραμείνει για πολύ σε τέτοια επίπεδα (οι εταιρείες του τομέα έχουν κόστη εξόρυξης πολύ διαφοροποιούμενα, ανάλογα με τα ειδικά χαρακτηριστικά των "κοιτασμάτων" που εκμεταλλεύονται, αλλά καμια τους δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά για μεγάλο χρονικό διάστημα με τιμή πετρελαίου κάτω από τα 50 δολάρια το βαρέλι, οπότε σήμερα το πρωί η τιμή του WTI έφτασε στα 54,3 δολάρια, σχεδόν το μισό σε σύγκριση με τον Ιούνιο).
Η πιθανότητα πτώχευση μιας σειράς εταιρειών σχιστολιθικού πετρελαίου επηρέασε κι όλας τις χρηματοπιστωτικές αγορές, διότι αυτές έβαλαν τα λεφτά που χρειαζόντουσαν για να ξεκινήσει η έρευνα και η εξόρυξη με την καταστροφική τεχνική του fracking.
Κανένας λοιπόν δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά για πολύ μια τέτοια κατάσταση: είτε η Ρωσία θα υποστεί μια συντριβή και μάλιστα γρήγορα (σε λίγους μήνες, το πολύ), ή τα προβλήματα θα είναι τεράστια για όλους. Το πρόβλημα λοιπόν θα πρέπει να λυθεί και μάλιστα γλήγορα. Και αυτό δεν αφήνει να παρθούν λογικές αποφάσεις ...
Μια Ρωσία που αντέχει- και που επιπλέον αγοράζει χρυσό εκμεταλλευόμενη τη χαμηλή τιμή του στην αγορά, συνάπτοντας παράλληλα σταθερές σχέσεις με την Κίνα και άλλες ''αναδυόμενες'' χώρες με συναλλαγές που δεν τιμολογούνται σε δολάρια - είναι το τελευταίο που επιθυμεί ο παγκόσμιος καπιταλισμός, του οποίου η Ρωσία δεν αποτελεί διόλου μια αμελητέα ποσότητα μετά την πτώση του Τείχους.
Μέχρι σήμερα η ''άμυνα'' είχε ουσιαστικά ανατεθεί στη νομισματική πολιτική, με την Τράπεζα της Ρωσίας να αντιστέκεται στην πτώση της αξίας του ρουβλίου με σταδιακές αυξήσεις των επιτοκίων και χρήση των στρατηγικών αποθεμάτων. Αλλά, αφού ξόδεψε πιθανότατα 80 με 100 δισεκατομμύρια δολάρια με μια τέτοια άμυνα, είναι σαφές ότι δεν μπορεί να είναι αυτή η στρατηγική νίκης. Το τερατώδες ποσοστό αύξησης των επιτοκίων, σήμερα το πρωί, λοιπόν, δεν είναι παρά ένα ποιοτικό άλμα στη γραμμή της Μόσχας και στέλνει ένα μήνυμα σε όλους.
Με αυτό το επίπεδο των τιμών του πετρελαίου, η οικονομία της Ρωσίας το 2015 θα καταγράψει μια πτώση του ΑΕΠ πάνω από 4 ποσοστιαίες μονάδες, κάτι που - σύμφωνα με τις προσδοκίες των δυτικών - θα μπορούσε να οξύνει τις εσωτερικές αντιφάσεις της, τόσο σε κοινωνικό επίπεδο όσο και σε πολιτικό.
Μέχρι στιγμής, ωστόσο, η Μόσχα δεν έχει χρησιμοποίησει το όπλο της απαγόρευσης εξαγωγής κεφαλαίων. Εκτιμάται ότι από την αρχή των κυρώσεων έφυγαν από τη Ρωσία κάπου 130 δισεκατομμύρια δολάρια και άλλα 120 ίσως κάνουν το ίδιο το επόμενο έτος. Μέχρι σήμερα κανένας δεν έχει αναφερθεί ρητά σε απαγόρευση εξόδου των κεφαλαίων από τη χώρα, αλλά οι φωνές που συνηγορούν σε κάτι τέτοιο πολλαπλασιάζονται - στη Δούμα εκκρεμεί νομοσχέδιο που έχει υποβληθεί –και ζητούν να υποχρεωθούν οι εξαγωγείς (ρωσικές εταιρείες ή κοινοπραξίες) να πωλούν τη ρευστότητα τους σε σκληρό νόμισμα (ευρώ ή δολάρια), ώστε να στηριχτεί έμμεσα το ρούβλι.
Σαν τελευταία λύση,σε μια προοπτική,φαίνεται πως είναι η πλήρης απαγόρευση εξόδου κεφαλαίων από τη χώρα, ή η έξοδος της Μόσχας από τα παγκοσμιοποιημένα χρηματοπιστωτικά κυκλώματα (όχι όμως αυτά όπου συναντά την Κίνα και άλλες αναδυόμενες χώρες). Στο βάθος,παραμένει, προς το παρόν, και η αβεβαιότητα αν θα συνεχίισει να προμηθεύει πετρέλαιο και φυσικό αέριο, κάτι που αφορά κυρίως την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εξάλλου, πως μπορεί να απαιτείς βεβαιότητες σε αυτό το μέτωπο,όταν επιβάλλεις "κυρώσεις" στο βασικό σου προμηθευτή ...
Μήπως θυμάται κανείς τις υποσχέσεις της "παγκοσμιοποίησης"; Πόσοι αιώνες φαίνεται να έχουν περάσει από τότε;
Και όχι μόνο αυτό. Όλος ο τομέας του σχιστολιθικού πετρελαίου και φυσικού αερίου των ΗΠΑ – στον οποίο η Ουάσιγκτον έχει στηρίξει την ενεργειακή ανεξαρτησία της - απειλεί να τιναχτεί στον αέρα αν η τιμή του αργού πετρελαίου παραμείνει για πολύ σε τέτοια επίπεδα (οι εταιρείες του τομέα έχουν κόστη εξόρυξης πολύ διαφοροποιούμενα, ανάλογα με τα ειδικά χαρακτηριστικά των "κοιτασμάτων" που εκμεταλλεύονται, αλλά καμια τους δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά για μεγάλο χρονικό διάστημα με τιμή πετρελαίου κάτω από τα 50 δολάρια το βαρέλι, οπότε σήμερα το πρωί η τιμή του WTI έφτασε στα 54,3 δολάρια, σχεδόν το μισό σε σύγκριση με τον Ιούνιο).
Η πιθανότητα πτώχευση μιας σειράς εταιρειών σχιστολιθικού πετρελαίου επηρέασε κι όλας τις χρηματοπιστωτικές αγορές, διότι αυτές έβαλαν τα λεφτά που χρειαζόντουσαν για να ξεκινήσει η έρευνα και η εξόρυξη με την καταστροφική τεχνική του fracking.
Κανένας λοιπόν δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά για πολύ μια τέτοια κατάσταση: είτε η Ρωσία θα υποστεί μια συντριβή και μάλιστα γρήγορα (σε λίγους μήνες, το πολύ), ή τα προβλήματα θα είναι τεράστια για όλους. Το πρόβλημα λοιπόν θα πρέπει να λυθεί και μάλιστα γλήγορα. Και αυτό δεν αφήνει να παρθούν λογικές αποφάσεις ...
Μια Ρωσία που αντέχει- και που επιπλέον αγοράζει χρυσό εκμεταλλευόμενη τη χαμηλή τιμή του στην αγορά, συνάπτοντας παράλληλα σταθερές σχέσεις με την Κίνα και άλλες ''αναδυόμενες'' χώρες με συναλλαγές που δεν τιμολογούνται σε δολάρια - είναι το τελευταίο που επιθυμεί ο παγκόσμιος καπιταλισμός, του οποίου η Ρωσία δεν αποτελεί διόλου μια αμελητέα ποσότητα μετά την πτώση του Τείχους.
Μέχρι σήμερα η ''άμυνα'' είχε ουσιαστικά ανατεθεί στη νομισματική πολιτική, με την Τράπεζα της Ρωσίας να αντιστέκεται στην πτώση της αξίας του ρουβλίου με σταδιακές αυξήσεις των επιτοκίων και χρήση των στρατηγικών αποθεμάτων. Αλλά, αφού ξόδεψε πιθανότατα 80 με 100 δισεκατομμύρια δολάρια με μια τέτοια άμυνα, είναι σαφές ότι δεν μπορεί να είναι αυτή η στρατηγική νίκης. Το τερατώδες ποσοστό αύξησης των επιτοκίων, σήμερα το πρωί, λοιπόν, δεν είναι παρά ένα ποιοτικό άλμα στη γραμμή της Μόσχας και στέλνει ένα μήνυμα σε όλους.
Με αυτό το επίπεδο των τιμών του πετρελαίου, η οικονομία της Ρωσίας το 2015 θα καταγράψει μια πτώση του ΑΕΠ πάνω από 4 ποσοστιαίες μονάδες, κάτι που - σύμφωνα με τις προσδοκίες των δυτικών - θα μπορούσε να οξύνει τις εσωτερικές αντιφάσεις της, τόσο σε κοινωνικό επίπεδο όσο και σε πολιτικό.
Μέχρι στιγμής, ωστόσο, η Μόσχα δεν έχει χρησιμοποίησει το όπλο της απαγόρευσης εξαγωγής κεφαλαίων. Εκτιμάται ότι από την αρχή των κυρώσεων έφυγαν από τη Ρωσία κάπου 130 δισεκατομμύρια δολάρια και άλλα 120 ίσως κάνουν το ίδιο το επόμενο έτος. Μέχρι σήμερα κανένας δεν έχει αναφερθεί ρητά σε απαγόρευση εξόδου των κεφαλαίων από τη χώρα, αλλά οι φωνές που συνηγορούν σε κάτι τέτοιο πολλαπλασιάζονται - στη Δούμα εκκρεμεί νομοσχέδιο που έχει υποβληθεί –και ζητούν να υποχρεωθούν οι εξαγωγείς (ρωσικές εταιρείες ή κοινοπραξίες) να πωλούν τη ρευστότητα τους σε σκληρό νόμισμα (ευρώ ή δολάρια), ώστε να στηριχτεί έμμεσα το ρούβλι.
Σαν τελευταία λύση,σε μια προοπτική,φαίνεται πως είναι η πλήρης απαγόρευση εξόδου κεφαλαίων από τη χώρα, ή η έξοδος της Μόσχας από τα παγκοσμιοποιημένα χρηματοπιστωτικά κυκλώματα (όχι όμως αυτά όπου συναντά την Κίνα και άλλες αναδυόμενες χώρες). Στο βάθος,παραμένει, προς το παρόν, και η αβεβαιότητα αν θα συνεχίισει να προμηθεύει πετρέλαιο και φυσικό αέριο, κάτι που αφορά κυρίως την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εξάλλου, πως μπορεί να απαιτείς βεβαιότητες σε αυτό το μέτωπο,όταν επιβάλλεις "κυρώσεις" στο βασικό σου προμηθευτή ...
Μήπως θυμάται κανείς τις υποσχέσεις της "παγκοσμιοποίησης"; Πόσοι αιώνες φαίνεται να έχουν περάσει από τότε;
