Η Ευρώπη φλερτάρει με ένα παράξενο νέο τύπο
οικονομικής κρίσης που είχε να φανεί από τη δεκαετία του '30. Στο Business Insider,
μια ευέλικτη και απλή εξήγηση για τους διάφορους τύπους αποπληθωρισμού και το
λόγο που η Ευρώπη εισέρχεται σε μια καταστροφική αποπληθωριστική σπείρα.
του Mike Bird
Ο
πληθωρισμός καταρρέει σε όλη την Ευρώπη. Στην πραγματικότητα, σε πολλές χώρες, ακολουθεί
ήδη αρνητική τροχιά. Οι οικονομολόγοι ανησυχούν όλο και περισσότερο ότι ολόκληρη
η ήπειρος θα βρεθεί σε συνθήκες αποπληθωρισμού.
Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν τι σημαίνει αποπληθωρισμός. Είμαστε πιο εξοικειωμένοι με το αντίθετό του, τον πληθωρισμό. Ο πληθωρισμός είναι η κατάσταση όπου οι τιμές αυξάνονται, η αξία του χρήματος μειώνεται , και οι άνθρωποι καταλήγουν να πληρώνουν τεράστια ποσά για μικρές ποσότητες προϊόντων - όπως συμβαίνει στη Βενεζουέλα σήμερα.
Για πολλούς, ο αποπληθωρισμός είναι ένα είδος οικονομικής κατάρρευσης σπάνιο και τρομερό και η αντιμετώπιση του πολύ πιο δύσκολη από τον πληθωρισμό. Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές αρχίζουν να πέφτουν. Αν και αυτό ακούγεται ωραίο - όλα θα είναι φθηνότερα! - στην πραγματικότητα όμως, πρόκειται για μια καταστροφή, αφού σε συνθήκες αποπληθωρισμού κανείς δεν θέλει να αγοράσει, η ζήτηση πέφτει, η οικονομική ανάπτυξη παγώνει, και οι θέσεις εργασίας μειώνονται.
Να πώς φτάσαμε σ΄ αυτή τη κατάσταση
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα της Αγγλίας έχουν κοινό στόχο 2% πληθωρισμό [στην πραγματικότητα, η ΕΚΤ κάπως λιγότερο, αλλά πάντως κοντά στο 2%, στμ], όπως και η Fed. Με ένα τέτοιο ποσοστό οι τιμές διατηρούνται σταθερές, και οι άνθρωποι ενθαρρύνονται να είναι παραγωγικοί, επειδή γνωρίζουν ότι τα χρήματά τους θα αξίζουν λίγο λιγότερο στο μέλλον. Αλλά αυτό το "λιγότερο" βραχυπρόθεσμα δεν είναι πολύ προβληματικό -επειδή επιτρέπει στους ανθρώπους να προγραμματίσουν το μέλλον, και να σχεδιάσουν την ανάπτυξη.
Αλλά η Ευρώπη απέχει πολύ από αυτό το επίπεδο πληθωρισμού. Βρίσκεται πολύ πιο κάτω από αυτό και φλερτάρει με τον αποπληθωρισμό.
Αυτά είναι τα τελευταία στοιχεία για τον αποπληθωρισμό στην Ευρώπη, για το μήνα Σεπτέμβριο.
1.- Ιταλία: -0.1%. Η Ιταλία διανύει το δεύτερο μήνα αποπληθωρισμού
2.- Ισπανία: -0,3%. Η Ισπανία έχει το μεγαλύτερο αποπληθωρισμό από κάθε μεγάλη οικονομία στη ζώνη του ευρώ και στο τρίτο συνεχή μήνα του
3.- Γερμανία: 0,8%. Το γεγονός ότι η Γερμανία βρίσκεται μεταξύ των χωρών με τον υψηλότερο πληθωρισμό στη ζώνη του ευρώ λέει πολλά.
4.- Γαλλία: 0,4%. Το μικρότερο ποσοστό πληθωρισμού εδώ και πέντε χρόνια. Ο δομικός πληθωρισμός είναι στην πραγματικότητα στο μηδέν, ο χαμηλότερος στη σύγχρονη ιστορία.
5.- Ηνωμένο Βασίλειο: 1,2%. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν είναι στη ζώνη του ευρώ, αλλά ο πληθωρισμός είναι στα χαμηλότερα επίπεδα εδώ και πέντε χρόνια.
Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα τους οικονομολόγους ως προς τον αποπληθωρισμό είναι ότι οι τιμές ακολουθούν εντελώς αντίστροφη πορεία. Η τελευταία έκθεση World Economic Outlook του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (WEO) αύξησε την πιθανότητα αποπληθωρισμού στην ευρωζώνη στο 30%, σε σύγκριση με το 20% στις αρχές της χρονιάς.
Οι τιμές πέφτουν,και λοιπόν που είναι το πρόβλημα; Όταν οι τιμές των εμπορευμάτων πέφτουν, δεν είναι καλό;
Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν τι σημαίνει αποπληθωρισμός. Είμαστε πιο εξοικειωμένοι με το αντίθετό του, τον πληθωρισμό. Ο πληθωρισμός είναι η κατάσταση όπου οι τιμές αυξάνονται, η αξία του χρήματος μειώνεται , και οι άνθρωποι καταλήγουν να πληρώνουν τεράστια ποσά για μικρές ποσότητες προϊόντων - όπως συμβαίνει στη Βενεζουέλα σήμερα.
Για πολλούς, ο αποπληθωρισμός είναι ένα είδος οικονομικής κατάρρευσης σπάνιο και τρομερό και η αντιμετώπιση του πολύ πιο δύσκολη από τον πληθωρισμό. Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές αρχίζουν να πέφτουν. Αν και αυτό ακούγεται ωραίο - όλα θα είναι φθηνότερα! - στην πραγματικότητα όμως, πρόκειται για μια καταστροφή, αφού σε συνθήκες αποπληθωρισμού κανείς δεν θέλει να αγοράσει, η ζήτηση πέφτει, η οικονομική ανάπτυξη παγώνει, και οι θέσεις εργασίας μειώνονται.
Να πώς φτάσαμε σ΄ αυτή τη κατάσταση
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα της Αγγλίας έχουν κοινό στόχο 2% πληθωρισμό [στην πραγματικότητα, η ΕΚΤ κάπως λιγότερο, αλλά πάντως κοντά στο 2%, στμ], όπως και η Fed. Με ένα τέτοιο ποσοστό οι τιμές διατηρούνται σταθερές, και οι άνθρωποι ενθαρρύνονται να είναι παραγωγικοί, επειδή γνωρίζουν ότι τα χρήματά τους θα αξίζουν λίγο λιγότερο στο μέλλον. Αλλά αυτό το "λιγότερο" βραχυπρόθεσμα δεν είναι πολύ προβληματικό -επειδή επιτρέπει στους ανθρώπους να προγραμματίσουν το μέλλον, και να σχεδιάσουν την ανάπτυξη.
Αλλά η Ευρώπη απέχει πολύ από αυτό το επίπεδο πληθωρισμού. Βρίσκεται πολύ πιο κάτω από αυτό και φλερτάρει με τον αποπληθωρισμό.
Αυτά είναι τα τελευταία στοιχεία για τον αποπληθωρισμό στην Ευρώπη, για το μήνα Σεπτέμβριο.
1.- Ιταλία: -0.1%. Η Ιταλία διανύει το δεύτερο μήνα αποπληθωρισμού
2.- Ισπανία: -0,3%. Η Ισπανία έχει το μεγαλύτερο αποπληθωρισμό από κάθε μεγάλη οικονομία στη ζώνη του ευρώ και στο τρίτο συνεχή μήνα του
3.- Γερμανία: 0,8%. Το γεγονός ότι η Γερμανία βρίσκεται μεταξύ των χωρών με τον υψηλότερο πληθωρισμό στη ζώνη του ευρώ λέει πολλά.
4.- Γαλλία: 0,4%. Το μικρότερο ποσοστό πληθωρισμού εδώ και πέντε χρόνια. Ο δομικός πληθωρισμός είναι στην πραγματικότητα στο μηδέν, ο χαμηλότερος στη σύγχρονη ιστορία.
5.- Ηνωμένο Βασίλειο: 1,2%. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν είναι στη ζώνη του ευρώ, αλλά ο πληθωρισμός είναι στα χαμηλότερα επίπεδα εδώ και πέντε χρόνια.
Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα τους οικονομολόγους ως προς τον αποπληθωρισμό είναι ότι οι τιμές ακολουθούν εντελώς αντίστροφη πορεία. Η τελευταία έκθεση World Economic Outlook του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (WEO) αύξησε την πιθανότητα αποπληθωρισμού στην ευρωζώνη στο 30%, σε σύγκριση με το 20% στις αρχές της χρονιάς.
Οι τιμές πέφτουν,και λοιπόν που είναι το πρόβλημα; Όταν οι τιμές των εμπορευμάτων πέφτουν, δεν είναι καλό;
Υπάρχει και καλός αποπληθωρισμός
Φαίνεται εντελώς αντιφατικό να ενοχλείται κανείς από τον αποπληθωρισμό. Οι οικονομολόγοι φαίνονται ταραγμένοι, αλλά πότε ήταν η τελευταία φορά που ακούσατε ένα φυσιολογικό άνθρωπο να διαμαρτύρεται επειδή ξοδεύει λιγότερα όταν βγαίνει για ψώνια;
Φυσικά, αυτό αληθεύει. Υπάρχει ένας τύπος καλοήθους αποπληθωρισμού. Πάρτε, για παράδειγμα, το smartphone. Το τηλέφωνο που έχω στην τσέπη μου έχει περισσότερη υπολογιστική ισχύ από όλες τις λίγο παλαιότερες συσκευές, συνολικά, κάτι που κατεβάζει αισθητά την τιμή αυτού του υπολογιστή.
Όταν ο αποπληθωρισμός καθοδηγείται από την προσφορά, είναι καλό. Παραγωγικότητα και τεχνολογική ανάπτυξη σημαίνουν ότι με το ίδιο χρηματικό ποσό μπορώ να έχω ένα προϊόν πολύ καλύτερο.
Αλλά υπάρχει και ένας φοβερός τύπος αποπληθωρισμού
Ο προηγούμενος τύπος αποπληθωρισμού, δεν είναι το είδος του αποπληθωρισμού που τρομάζει τους οικονομολόγους. Αλλά οι τιμές στην Ισπανία δεν καταρρέουν επειδή οι ισπανοί εργαζόμενοι έγιναν ξαφνικά πολύ πιο παραγωγικοί.
Στην πραγματικότητα, η πτώση των τιμών είναι το αποτέλεσμα της έλλειψης ζήτησης. Σε φάση ύφεσης, η ζήτηση μειώνεται αισθητά, οπότε οι επιχειρήσεις μειώνουν τις τιμές για να ξεφορτωθούν τα προϊόντα τους. Αυτός είναι ο αρνητικός αποπληθωρισμός, και αν πάρει τα πάνω του, αυτό μπορεί να έχει πολύ αρνητικές συνέπειες. Ο οικονομολόγος David Μπέκγουορθ έχει γράψει μια εκτενέστερη και πιο λεπτομερειακή εξήγηση για τη διαφορά μεταξύ καλοηθους και κακοήθους πληθωρισμού.
Να για ποιο λόγο είναι τόσο επικίνδυνος
Ας πάρουμε για παράδειγμα την Ιταλία. Η Ιταλία συνεχίζει να είναι ελλειμματική και το δημόσιο χρέος της να συσσωρεύεται. Σε συνθήκες αποπληθωρισμού, τα έσοδα του δημοσίου μειώνονται, επειδή πέφτουν οι τιμές. Όταν πέφτουν οι τιμές των ακινήτων, τότε μειώνονται και τα έσοδα από τους φόρους στα ακίνητα, και πάει λέγοντας. Όταν το δημόσιο χρέος, ακολουθεί την πορεία που βλέπεται,τότε θα πρέπει να ανησυχείται:
Φαίνεται εντελώς αντιφατικό να ενοχλείται κανείς από τον αποπληθωρισμό. Οι οικονομολόγοι φαίνονται ταραγμένοι, αλλά πότε ήταν η τελευταία φορά που ακούσατε ένα φυσιολογικό άνθρωπο να διαμαρτύρεται επειδή ξοδεύει λιγότερα όταν βγαίνει για ψώνια;
Φυσικά, αυτό αληθεύει. Υπάρχει ένας τύπος καλοήθους αποπληθωρισμού. Πάρτε, για παράδειγμα, το smartphone. Το τηλέφωνο που έχω στην τσέπη μου έχει περισσότερη υπολογιστική ισχύ από όλες τις λίγο παλαιότερες συσκευές, συνολικά, κάτι που κατεβάζει αισθητά την τιμή αυτού του υπολογιστή.
Όταν ο αποπληθωρισμός καθοδηγείται από την προσφορά, είναι καλό. Παραγωγικότητα και τεχνολογική ανάπτυξη σημαίνουν ότι με το ίδιο χρηματικό ποσό μπορώ να έχω ένα προϊόν πολύ καλύτερο.
Αλλά υπάρχει και ένας φοβερός τύπος αποπληθωρισμού
Ο προηγούμενος τύπος αποπληθωρισμού, δεν είναι το είδος του αποπληθωρισμού που τρομάζει τους οικονομολόγους. Αλλά οι τιμές στην Ισπανία δεν καταρρέουν επειδή οι ισπανοί εργαζόμενοι έγιναν ξαφνικά πολύ πιο παραγωγικοί.
Στην πραγματικότητα, η πτώση των τιμών είναι το αποτέλεσμα της έλλειψης ζήτησης. Σε φάση ύφεσης, η ζήτηση μειώνεται αισθητά, οπότε οι επιχειρήσεις μειώνουν τις τιμές για να ξεφορτωθούν τα προϊόντα τους. Αυτός είναι ο αρνητικός αποπληθωρισμός, και αν πάρει τα πάνω του, αυτό μπορεί να έχει πολύ αρνητικές συνέπειες. Ο οικονομολόγος David Μπέκγουορθ έχει γράψει μια εκτενέστερη και πιο λεπτομερειακή εξήγηση για τη διαφορά μεταξύ καλοηθους και κακοήθους πληθωρισμού.
Να για ποιο λόγο είναι τόσο επικίνδυνος
Ας πάρουμε για παράδειγμα την Ιταλία. Η Ιταλία συνεχίζει να είναι ελλειμματική και το δημόσιο χρέος της να συσσωρεύεται. Σε συνθήκες αποπληθωρισμού, τα έσοδα του δημοσίου μειώνονται, επειδή πέφτουν οι τιμές. Όταν πέφτουν οι τιμές των ακινήτων, τότε μειώνονται και τα έσοδα από τους φόρους στα ακίνητα, και πάει λέγοντας. Όταν το δημόσιο χρέος, ακολουθεί την πορεία που βλέπεται,τότε θα πρέπει να ανησυχείται:
Οι δημόσιες δαπάνες μπορεί να περικόπτονται, αλλά αν ο αποπληθωρισμός συνεχίσει την πορεία του, θα πρέπει να συνεχίσουν να μειώνονται και οι δαπάνες, μπαίνοντας σε ένα δρόμο μόνιμης λιτότητας.
Η πτώση των τιμών αποθαρρύνει τις επενδύσεις των επιχειρήσεων. Γιατί να ξοδέψει κάποιος τα χρήματα του για να αγοράσει μηχανήματα σήμερα, όταν σε δύο χρόνια μπορεί να τα αγοράσει πιο φθηνά; Το ίδιο ισχύει και για τους απλούς καταναλωτές, γιατί να ξοδέψουν τα λεφτά τους σήμερα, αφού μετά από ένα χρόνο θα αξίζουν περισσότερο;
Μακροπρόθεσμα, θα πρέπει να μειωθούν και οι μισθοί ή να αυξηθεί η ανεργία. Οι επιχειρήσεις που βλέπουν να καταρρέουν τα κέρδη τους με την πτώση της παραγωγής και των πωλήσεων, θα πρέπει τελικά να προχωρήσουν σε μείωση των μισθών και σε απολύσεις. Σε κανένα δεν αρέσει να μειώνουν το μισθό του, και αυτό συνήθως σημαίνει και πολλές απολύσεις. Οι ευεργετικές επιπτώσεις από την πτώση των τιμών δεν κρατούν για πολύ καιρό όταν χάνονται θέσεις εργασίας.
Αυτό το εφιαλτικό σενάριο αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρώπη: τη μακροχρόνια ανεργία εξαιτίας του αποπληθωρισμού, όπου κανένας δεν εργάζεται, αφού κανένας δεν αγοράζει.
Η πτώση των τιμών αποθαρρύνει τις επενδύσεις των επιχειρήσεων. Γιατί να ξοδέψει κάποιος τα χρήματα του για να αγοράσει μηχανήματα σήμερα, όταν σε δύο χρόνια μπορεί να τα αγοράσει πιο φθηνά; Το ίδιο ισχύει και για τους απλούς καταναλωτές, γιατί να ξοδέψουν τα λεφτά τους σήμερα, αφού μετά από ένα χρόνο θα αξίζουν περισσότερο;
Μακροπρόθεσμα, θα πρέπει να μειωθούν και οι μισθοί ή να αυξηθεί η ανεργία. Οι επιχειρήσεις που βλέπουν να καταρρέουν τα κέρδη τους με την πτώση της παραγωγής και των πωλήσεων, θα πρέπει τελικά να προχωρήσουν σε μείωση των μισθών και σε απολύσεις. Σε κανένα δεν αρέσει να μειώνουν το μισθό του, και αυτό συνήθως σημαίνει και πολλές απολύσεις. Οι ευεργετικές επιπτώσεις από την πτώση των τιμών δεν κρατούν για πολύ καιρό όταν χάνονται θέσεις εργασίας.
Αυτό το εφιαλτικό σενάριο αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρώπη: τη μακροχρόνια ανεργία εξαιτίας του αποπληθωρισμού, όπου κανένας δεν εργάζεται, αφού κανένας δεν αγοράζει.
