Γράφει: Andre Vltchek. Μετάφραση: Ιωάννα Προκόπη – Γιώργος Μιχαηλίδης
Ο Milan Kohout μαζί
με τον Kundera ήταν οι πιο προβεβλημένοι καλλιτέχνες της Άνοιξης της
Πράγας. To περιοδικό counterpunch δημοσίευσε μία συνέντευξή του με
τον Andre Vltchek*, την οποία μεταφράσαμε και αναδημοσιεύουμε, κυρίως
γιατί εκφράζει μια άποψη που δεν είναι εύκολο να διαβάσεις κάποιος
αλλού.
Ο Milan Kohout είναι
στοχαστής, καλλιτέχνης, και καθηγητής. Γεννήθηκε στην Τσεχοσλοβακία,
όπου και έζησε πριν από την υπογραφή της «Χάρτας του 77», μετανάστευσε
στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου και έγινε πολιτογραφημένος πολίτης των ΗΠΑ.
Ο Kohout απογοητεύτηκε πλήρως με τον καπιταλισμό, και το Δυτικό
καθεστώς. Για δεκαετίες κάνει παρουσιάσεις σε όλο τον κόσμο, έρχεται
αντιμέτωπος με τον δυτικό ιμπεριαλισμό, τον ρατσισμό, τον καπιταλισμό
και όλες τις θρησκείες του κόσμου, ιδιαίτερα τον Χριστιανισμό.
Η συζήτηση έλαβε χώρα στις 12 Οκτωβρίου 2014, στο Klikarov, ένα μικρό χωριό στη Δυτική Βοημία. Ο Vltchek
ήρθε στην Τσεχία, προκειμένου να δώσει μία πολιτική διάλεξη στη Σχολή
Φιλοσοφίας και Τέχνης στην πόλη του Πίλσεν, όπου ο Kohout διδάσκει. Και
οι δύο τους κατευθύνθηκαν σε ένα μικρό και απομακρυσμένο χωριό της
Klikarov, στη Δυτική Βοημία, όπου κάθονταν δίπλα σε μια λίμνη, και
συνομίλησαν για την τοξικότητα του Δυτικού ιμπεριαλισμού, του
καπιταλισμού και της Ευρωπαϊκής/ Αμερικανικής προπαγάνδας.
***
ANDRE VLTCHEK (AV): Είστε από
τους λίγους καλλιτέχνες στη Δύση που έχετε ¨δράση¨ κατά του δυτικού
ιμπεριαλισμού, του αχαλίνωτου καπιταλισμού, και ενάντια στις θρησκείες.
Πώς και πότε επιλέξατε αυτή τη συγκεκριμένη μορφή τέχνης;
MILAN KOHOUT (MK): Προφανώς από τότε που ήμουν μέρος της λεγόμενης «Δεύτερης Κουλτούρας», της Τσεχικής UNDERGROUND,
η εποχή που ονομάστηκε από τη Δύση «ολοκληρωτικό σύστημα» ή, τo
Τσεχοσλοβακικό Σοσιαλιστικό σύστημα. Η «Δεύτερη Κουλτούρα» ήταν το
κίνημα που διαμόρφωσε τη δική μας δημιουργικότητα καθώς και την έννοια
της τέχνης. Εκείνες τις ημέρες είχαμε «εκδιωχθεί» από την επίσημη
κουλτούρα, ή από την «Πρώτη Κουλτούρα». Γι” αυτό και επαναστατήσαμε.
Ήταν ένα βαθύ πολιτικό κίνημα εξ ορισμού, το οποίο παρήγαγε πολιτική
τέχνη.
AV: Λέτε συχνά, και πολύ σωστά, ότι όσοι από εσάς υπέγραψαν την «Χάρτα του 77″, και συμμετείχαν στο underground
/ αντιπολιτευτικό κίνημα κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, ήταν στην
πραγματικότητα σοσιαλιστές, ακόμη και κάποιοι μαρξιστές. Αυτό
περιλαμβάνει και εσάς. Σίγουρα είστε ένας αριστερός διανοούμενος. Αυτό
είναι παράδοξο: η Δύση σας «πουλούσε», σας προωθούσε σαν ομάδα
αντι-κομμουνιστών. Θα μπορούσατε να μας μιλήσετε για αυτό το παράδοξο;
MK: Υπήρξε, βέβαια, αυτό το παράδοξο, ένα μεγάλο παράδοξο, επειδή οι περισσότεροι από το underground κίνημα, της «δεύτερης κουλτούρας», ήταν στην πραγματικότητα υποστηρικτές αριστερών αξιών.
Για παράδειγμα, μοιραζόμασταν τα πάντα αντί να συλλέγουμε πράγματα.
Πιστεύαμε στην κοινή ιδιοκτησία της περιουσίας και των μέσων παραγωγής.
Αλλά ποτέ δεν το σκεφτήκαμε από μια θεωρητική οπτική γωνία – δεν είχαμε
συνειδητοποιήσει ότι φιλοσοφικά οι αξίες μας ήταν πραγματικά αριστερές.
Έτσι, ενώ παλεύαμε ενάντια στην λεγόμενη κομμουνιστική κυβέρνηση,
ήμασταν στην πραγματικότητα κομμουνιστές! Παρεμπιπτόντως, όταν το λέω
αυτό στους συντρόφους/συναδέλφους μου της «Χάρτας του 77» που δεν
εγκατέλειψαν ποτέ τη χώρα τσαντίζονται πολύ – δεν θέλουν να το
παραδεχτούν.
AV: Ακόμη έχετε πει ότι ο Vaclav Havel,
ο οποίος μετά από κάποιο σημείο ξεπουλήθηκε τελείως και άρχισε να
υποστηρίζει τον Δυτικό ιμπεριαλισμό – πήγε στην Ουάσιγκτον, όπου έδωσε
δουλοπρεπείς ομιλίες με αντάλλαγμα καλύτερα σχόλια από τους εκπροσώπους
του καθεστώτος – ακόμα και ο Havel, όταν ήταν μέλος του κινήματός σας,
στην πραγματικότητα μοιραζόταν τα ίδια αριστερά ιδεώδη.
MK: Μα φυσικά! Μερικές από τις φιλοσοφικές απόψεις του ήταν πραγματικά μαρξιστικές!
AV: Τι συνέβη λοιπόν; Πώς και άνθρωποι σαν κι αυτόν άλλαξαν πραγματικά;
MK: Μετά την επανάσταση ήμουν
πολύ περήφανος για τον Βάκλαβ Χάβελ, γιατί διακήρυξε δημοσίως ότι δεν
επρόκειτο να ζήσει στο προεδρικό μέγαρο. Ζούσε στο σεμνό διαμέρισμά του,
οδηγούσε καθημερινά το αυτοκίνητό του στο γραφείο του … ένιωσα ότι είχε
γίνει ένα θαυμάσιο πρότυπο…
AV: Οδηγούσε ακόμη και το ποδήλατό του γύρω από το Προεδρικό μέγαρο…
MK: Ναι … Έγινε κάτι σαν
αληθινός «λαϊκός ήρωας», ή «Πρόεδρος του λαού». Μετά κάτι άλλαξε στο
μυαλό του … Ίσως να ευθύνεται μερικώς το γεγονός ότι ιστορικά ήταν από
μια αστική οικογένεια.
AV: Μία από τις πλουσιότερες στην Πράγα …
MK: Ναι, από μια πολύ, πολύ
πλούσια αστική οικογένεια … Και φυσικά συνήθιζε να λέει ότι «δεν θέλω να
ανακτήσω την περιουσία και την κοινωνική θέση της πρώην οικογένειας
μου», αλλά κάτι άλλαξε. Υποθέτω ότι οι σύμβουλοι, αφού έγινε Πρόεδρος,
άρχισαν να του «βάζουν» ιδέες ότι αν συνεχίσει να ζει με αυτό τον
«αριστερό τρόπο ζωής», θα παρεμβαίνει στην καπιταλιστική κατεύθυνση που
κινείται η χώρα. Πιθανότατα να του είπαν ότι θα θεωρηθεί υπονομευτής της
«ελευθερίας» και της «οικονομικής ανάπτυξης» … Και, επίσης, η υψηλή
πολιτική θέση διαφθείρει… Και έτσι άρχισε να αλλάζει, αργά αλλά σταθερά.
Άρχισε να μαζεύει όλες τις πρώην ιδιοκτησίες της οικογένειάς του, από
τις λεγόμενες «επιστροφές». Άρχισε να υποστηρίζει την υποστήριξη της
ιμπεριαλιστικής εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, γεγονός που βρήκα
εξαιρετικά ντροπιαστικό … Στη συνέχεια, κάτι ακόμα πιο παράξενο συνέβη:
έχασε την επαφή με την πραγματικότητα: άρχισε να ζει σε ένα θερμοκήπιο
των επίλεκτων, ή κάτι τέτοιο.
AV: Και έρχομαι τώρα στο θέμα που συζητήσαμε και νωρίτερα: ανεξάρτητα από τα προβλήματα που αντιμετώπιζε η Τσεχοσλοβακία στη Σοβιετική εποχή, η χώρα ήταν στο πλευρό των καταπιεσμένων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.
Οι Τσέχοι και Σλοβάκοι μηχανικοί, γιατροί, δάσκαλοι – έκαναν απίστευτη
δουλειά για την ανθρωπότητα, για τους ανθρώπους στην Αφρική, την Ασία …
MK: Όπως κάνουν οι Κουβανοί…
AV: Ναι. Αλλά
τώρα, κοιτώντας πίσω, κατά τη διάρκεια της κομμουνιστικής εποχής
φαίνεται ότι ένα μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων, στην πραγματικότητα,
ονειρευόταν να ενωθεί με την Δύση και έμμεσα ή ακόμα και άμεσα, να γίνει
μέρος του παγκόσμιου καταπιεστικού μηχανισμού. Τώρα, όταν τόσοι πρώην
προοδευτικοί διαφωνούντες μεταστράφηκαν, όπως έκανε ο Havel, τώρα που η
χώρα χωρίστηκε στα δύο, τώρα που εντάχθηκαν με αποφασιστικότητα στις
δυτικές ιμπεριαλιστικές και οικονομικές δομές, είναι προφανές ότι πια η
Τσεχία και η Σλοβακία δεν κάνουν απολύτως τίποτα θετικό για τον κόσμο. Είναι οι άνθρωποι ευχαριστημένοι; Είναι αυτό που πραγματικά ήθελαν;
MK: Ακόμη και εδώ,
γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης από τις «ξένες
επενδύσεις». Πραγματικά δεν καταλαβαίνω τι συμβαίνει στο μυαλό των
ανθρώπων εδώ στην Τσεχία. Φυσικά, ορισμένα «επιλεγμένα τμήματα της
κοινωνίας», αυτοί που κατέχουν κάτι, οι λεγόμενοι επιτυχημένοι στις
επιχειρήσεις, αυτοί που έχουν γίνει πολύ πλούσιοι, είναι φυσικά πολύ
ευχαριστημένοι με αυτή την κατεύθυνση. Και αυτοί οι άνθρωποι κατέχουν τα
μέσα μαζικής ενημέρωσης και προωθούν αυτό το δεξιό σύστημα. Αλλά νομίζω
ότι οι φτωχοί άνθρωποι αρχίζουν να ξυπνούν από το όνειρό τους, ότι «εάν
μπορούσαν να απελευθερωθούν από το ολοκληρωτικό σύστημα», θα ζούσαν μια
«ελεύθερη ζωή», θα ήταν μια «χαρούμενη ύπαρξη». Κανένα από
αυτά τα όνειρα δεν έχει πραγματοποιηθεί. Για τους περισσότερους, η ζωή
τώρα είναι πολύ πιο φρικτή από ό, τι ήταν στο σοσιαλισμό.
Τώρα πρέπει να φιλήσουν τους κώλους των αφεντικών τους, πολύ περισσότερο από ό, τι έπρεπε με τον κομμουνισμό
