Ο Λέων της Αμφίπολης και οι μυρμηκολέοντες

 του Απόστολου Λυκεσά

Ο τρέχων Αύγουστος κατάσπαρτος από ατομικά και συλλογικά αδιέξοδα, στιγματισμένος από το μακελειό στη Γάζα και τις φρικαλεότητες στο Ιράκ, σηματοδοτημένος από τις κυβερνητικές παλινωδίες στο θέμα του Ενιαίου Φόρου Ακινήτων και από το πατατράκ με το ρωσικό εμπάργκο, θα μείνει στην ιστορία και για ένα  λόγο ακόμη: την λύση του μυστηρίου που βρίσκεται θαμμένο κάτω από τον τύμβο Κάστα στην Αμφίπολη.

 Πάνε δυό χρόνια ήδη που το μυστήριο σέρνεται σε διαδικτυακές ιστοσελίδες και σε πρωτοσέλιδα εφημερίδων. Από την πρώτη στιγμή που η αρχαιολογική σκαπάνη αποπειράθηκε να ρίξει φως στο κρυμμένο από τόνους χωμάτων μνημείο, ένα κύμα υποθέσεων πλημμύρισε τον κόσμο της πληροφόρησης. Όταν δε, αποκαλύφθηκε ο εντυπωσιακός του περίβολος, μοναδικός όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο, οι πόθοι μετατράπηκαν σε βεβαιότητα, η οποία με την σειρά της γέννησε αμέτρητες συνωμοτικές εκδοχές που κατέτειναν σε μία και μόνη. Αυτή απλώθηκε και κατέλαβε την σκέψη όλων, των αρχαιολόγων και των ιστορικών συμπεριλαμβανομένων, μη εξαιρετέων ακόμη και των σκεπτικιστών: λες να είναι στην Αμφίπολη θαμμένος ο Μέγας Αλέξανδρος;

Πλωτή βόμβα στην Καβάλα

 
Την εγκατάσταση πλωτής μονάδας υγροποιημένου φυσικού αερίου, σε απόσταση αναπνοής από την ακτή και σε περιοχή όπου βρίσκονται εγκατεστημένες ευαίσθητες χημικές βιομηχανίες, σχεδιάζει η ΔΕΠΑ με επείγουσες διαδικασίες.

     

Σε πυριτιδαποθήκη κινδυνεύει να μετατραπεί ο κόλπος της Καβάλας, εφόσον υλοποιηθεί το σχέδιο της Δημόσιας Επιχείρησης Αερίου (ΔΕΠΑ) για την εγκατάσταση πλωτής μονάδας υγροποιημένου φυσικού αερίου σε απόσταση αναπνοής από την ακτή και σε περιοχή όπου βρίσκονται ήδη εγκατεστημένες ευαίσθητες χημικές βιομηχανίες.

Οι πλάνες της πολιτικής οικονομίας για τους πλούσιους

Υπάρχουν  οικονομικές και οικονομικές θεωρίες, αλλά πάνω απ'όλα υπάρχουν κοινωνικές τάξεις οι οικονομολόγοι των οποίων - διόλου απολίτικοι -υπερασπίζονται τα πάγια συμφέροντα αυτών των τάξεων. Κι 'αυτό, δυστυχώς, φάνηκε και στη συζήτηση που ακολούθησε την κυκλοφορία του βιβλίου του Thomas Piketty "Το κεφάλαιο στον εικοστό πρώτο αιώνα", στο οποίο επισημαίνονται οι αιτίες και οι κίνδυνοι από τις ανισοτητες, οι στρεβλώσεις από την αύξηση των εισοδημάτων και η αδικία που είναι συνυφασμένη  με την κληρονομικότητα του κεφαλαίου. Το καλύτερο παράδειγμα αυτής της κατηγορίας  μας το δίνει ο Gregory Mankiw, ο γνωστός συντηρητικός οικονομολόγος και συγγραφέας ενός εκ των πλέον διαδεδομένων εγχειρίδιου πολιτικής οικονομίας.

Σε πρόσφατο άρθρο του στην εφημερίδα New York Times, ο Mankiw επιχειρεί να αντικρούσει τις θέσεις του Piketty:

Καθώς το κεφάλαιο υπόκειται σε φθίνουσες αποδόσεις, μια αύξηση της προσφοράς του, μειώνει την απόδοση της κάθε μονάδας κεφαλαίου. Δεδομένου μάλιστα, ότι η αύξηση του κεφαλαίου αυξάνει την παραγωγικότητα της εργασίας, οι μισθοί των εργαζόμενων αυξάνονται. Με άλλα λόγια, αν αποταμιεύουμε  αντί να ξοδεύουμε, όποιος αφήνει μια κληρονομιά στους κληρονόμους του γίνεται η αιτία μιας ακούσιας αναδιανομής του εισοδήματος από άλλους ιδιοκτήτες κεφαλαίων στους εργαζομένους.

Το ηθικό δίδαγμα από αυτή την ιστορία είναι ότι ο πλούτος που κληρονομείτε δεν αποτελεί κάποια οικονομική απειλή. Όσοι είχαν έκτακτα έσοδα είναι φυσικό να θέλουν να τα μοιραστούν με τους απογόνους τους. Όσοι από εμάς δεν είχαν την τύχη να γεννηθούν από μία από αυτές τις οικογένειες έτσι κι αλλιώς ωφελούνται και οι ίδιοι, επειδή η συσσώρευση του δικού τους κεφαλαίου, αυξάνει την δικιά μας παραγωγικότητα, τους μισθούς μας και το επίπεδο διαβίωσης.

Είναι σαφές, ωστόσο, ότι κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει, τις τελευταίες δεκαετίες. Παρά τις αυξήσεις της παραγωγικότητας, οι πραγματικοί μισθοί έχουν παραμείνει στάσιμοι. Που πολύ απλά,δηλαδή,το ποσό του πρόσθετου παραγόμενου πλούτου καταλήγει όλο και περισσότερο στις άλλες κοινωνικές τάξεις και όχι στους εργαζόμενους, ιδιαίτερα σ’ αυτό το 1% ενάντια στο οποίο δημιουργήθηκε το κίνημα "Occupy Wall Street".



 

Ο Mankiw δεν κάνει τίποτα περισσότερο από το να επαναλαμβάνει τη γνωστή οικονομική θεωρία "trickle-down"(στμ. διάχυση του πλούτου από πάνω προς τα κάτω. Μια θεωρία που υποστηρίζει ότι η οικονομική μεγέθυνση, στην ελεύθερη αγορά  θα φέρει αναπόφευκτα μεγαλύτερη δικαιοσύνη και ενσωμάτωση στον κόσμο). Εχει, ωστόσο, ενδιαφέρον να δούμε γιατί, παρά τις περί του αντιθέτου ενδείξεις, ένας οικονομολόγος μπορεί ακόμα να υποστηρίζει  ότι ο πλουτισμός των εύπορων τάξεων έχει θετική επίδραση στους εργαζομένους. Υπάρχει μήπως κάτι σ’ αυτή την οικονομική θεωρία που να δικαιολογεί αυτό το συμπέρασμα,το οποίο συγκρούεται τόσο πολύ με την πραγματικότητα;

Αυτό το εξηγεί καλά ο Peter Domar, οικονομολόγος και συγγραφέας του γνωστού blog Econospeak. Για να ισχύουν όσα υποστηρίζει ο Mankiw, θα πρέπει να ισχύουν πολλές και απίθανες προϋποθέσεις. Συγκεκριμένα, η αύξηση της προσφοράς κεφαλαίων θα πρέπει να καθιστά αυτό το συντελεστή της παραγωγής λιγότερο κερδοφόρο. Μια υπόθεση η οποία την εποχή της τεχνολογίας των δικτύων ισχύει όλο και λιγότερο,αφού γενικά, η κάθε εγκαταστημένη κεραία κινητής τηλεφωνίας κάνει το σύνολο του κεφαλαίου των ήδη εγκαταστημένων κεραιών πιο κερδοφόρο, επειδή αυξάνονται οι πελάτες που θα μπορούν να τηλεφωνούν στους πελάτες των περιοχών που ήδη καλύπτονται . Το ίδιο ισχύει και για πολλές άλλες υπηρεσίες δικτύου και λογισμικού.

Αλλά αυτό δεν αρκεί. Για να επιβεβαιωθεί ο Mankiw , θα πρέπει να δεχτούμε ότι: οι συντελεστές της παραγωγής χρησιμοποιούνται πλήρως ( ότι,δηλαδή, δεν υπάρχει ανεργία και ότι οι εγκαταστάσεις των επιχειρήσεων αξιοποιούνται πλήρως).Οτι η αύξηση της περικοπής των δαπανών θα μειώσει τα επιτόκια και θα τονώσει τις επενδύσεις (το μοντέλο στο οποίο ο Κέινς ασκεί δριμύτατη κριτική, στη Γενική Θεωρία του). Οτι όλες οι πράξεις εξοικονόμησης δαπανών και επενδύσεων γίνονται στο ίδιο οικονομικό σύστημα (π.χ., οι πλούσιοι δεν έχουν εισόδημα από επενδύσεις στο εξωτερικό).Οτι δεν υπάρχουν μη συνεκτιμώμενοι εξωτερικοί παράγοντες που αυξάνουν τα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων (π.χ. ρύπανση περιβάλλοντος).Οτι δεν υπάρχουν τεχνολογικά μονοπώλια και μάλιστα ότι δεν υπάρχει καμία αλλαγή στην τεχνολογία,η οποία θα αλλοίωνε  τα όρια της παραγωγικότητας της εργασίας και του κεφαλαίου.

Με λίγα λόγια, ο Mankiw δεν αναφέρεται στον πραγματικό κόσμο, αλλά στον φανταστικό κόσμο των εγχειριδίων πολιτικής οικονομίας. Όπως είναι ο δικός του.

 [--->]

l

Ο παράδεισος...

[--->]

Αύγουστος είναι

Αύγουστος είναι το τραγούδι του Νικόλα
και κάποια νύχτα στη ζωή που τα'χεις όλα
μια αγκαλιά και φορητό ραδιοφωνάκι
να παίζει Μάλαμα, Περίδη και Λιδάκη

Αύγουστος είναι και του Ρίτσου η σονάτα
αλλά μπορεί κι ένα χωνάκι σοκολάτα
του σεληνόφωτος αυτή η πανδαισία
να ξεγελιέσαι πως υπάρχει αθανασία...

Αύγουστος είναι ο ρεμβασμός του Σκιαθίτη
κι οι αναμνήσεις απ' το φως του Πανορμίτη
φλόγα κεριού σε ταπεινό προσκυνητάρι
με το σπαθί του Αρχαγγέλου στο θηκάρι.

Αύγουστος είναι και το δεύτερο φεγγάρι
προτού προλάβει ο Σεπτέμβρης να το πάρει
πέντε-έξι στίχοι που αγαπάς και τους θυμάσαι
είσαι κι εσύ που ξαγρυπνάς κι όταν κοιμάσαι

Αύγουστος είναι και του Ρίτσου η σονάτα
αλλά μπορεί κι ένα χωνάκι σοκολάτα
του σεληνόφωτος αυτή η πανδαισία
να ξεγελιέσαι πως υπάρχει αθανασία
  
Παντελής Θαλασσινός-Ηλίας Κατσούλης