Στην Τουρκία μπήκε σε λειτουργία ο συνήθης μηχανισμός: μαζική εισροή ξένων κεφαλαίων τα
οποία κατεύθυνε εκεί η ανάπτυξη και τα υψηλά επιτόκια , έκρηξη του
εξωτερικού ιδιωτικού χρέους σε ξένο νόμισμα, σε μια χώρα μικρή ή αναδυόμενη, και στη συνέχεια η αναπόφευκτη «ξαφνική διακοπή» που ξεφουσκώνειε τη φούσκα. Θα μιλούσαμε για «αποτυχία της
αγοράς» αν η αγορά δεν λειτουργούσε ακριβώς
έτσι.
ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΑΣ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ ΓΙΑ ΚΑΤΙ ΟΧΙ ΚΑΙ ΤΟΣΟ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ.
Για λίγο, όσοι από εμάς αφιερώσαμε κάποιο χρόνο προσπαθώντας να
κατανοήσουμε την κρίσι των ασιατικών οικονομιών πριν δύο δεκαετίες, αναρωτηθήκαμε
εάν το ίδιο συνέβαινε και στην Τουρκία. Και φαίνεται ότι αυτό ακριβώς συμβαίνει.
Το σενάριο είναι το εξής: αρχίζουμε με μια χώρα η οποία, για
κάποιο λόγο, γίνεται η αγαπημένη χώρα των ξένων επενδυτών και στην οποία για
αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα παρατηρείται μεγάλη εισροή ξένου κεφαλαίου. Μια
σημαντική πτυχή του ζητήματος είναι ότι το εξωτερικό χρέος είναι σε ξένο
νόμισμα και όχι στο εθνικό νόμισμα ( γι 'αυτό και οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπου κατά το παρελθόν, έγιναν επίσης μεγάλες εισροές κεφαλαίων σε ξένο νόμισμα,
δεν είναι ευάλωτες - επειδή δανείζονται σε δολάρια ).
Κάποια στιγμή, όμως, το πάρτι τελειώνει. Δεν έχει σημασία για
ποιο λόγο «διακόπηκε ξαφνικά» η εισροή
κεφαλαίων από το εξωτερικό. Η αιτία θα μπορούσε να είναι γεγονότα στο εσωτερικό της χώρας, όπως ότι διορίσατε τον γαμπρό σας υπουργό οικονομίας ή μπορεί
να είναι η αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων ή η κρίση σε μια άλλη χώρα που οι
επενδυτές θεωρούν ότι έχει τα ίδια προβλήματα με τη δική σας.
Όποια και αν είναι η αιτία του σοκ, το κρίσιμο ζήτημα είναι ότι το εξωτερικό χρέος έχει κάνει την
οικονομία σας ευάλωτη σε μια θανατηφόρα αλυσιδωτή αντίδραση. Η απώλεια
εμπιστοσύνης υποτιμά το νόμισμά σας, καθιστώντας δυσκολότερη την εξόφληση του
χρέους σε ξένο νόμισμα, πράγμα που καταστρέφει την πραγματική οικονομία και
υπονομεύει περαιτέρω την εμπιστοσύνη, οδηγώντας σε νέα υποτίμηση του νομίσματός
σας κ.ο.κ.
Το αποτέλεσμα είναι η σχέση μεταξύ εξωτερικού χρέους και ΑΕΠ να
εκτιναχτεί στα ύψη.Στην Ινδονησία η χρηματοπιστωτική κρίση της δεκαετίας του
1990 ξεκίνησε με το εξωτερικό χρέος της χώρας να βρίσκεται κάτω από το 60% του
ΑΕΠ, λίγο πολύ συγκρίσιμο με αυτό της Τουρκίας, νωρίτερα αυτή τη χρονιά. Το
1998, ωστόσο, η υποτίμηση της ρουπίας αύξησε την αναλογία στο 170 τοις εκατό.
Με ποιο τρόπο τελειώνει μια τέτοια κρίση; Ελλείψει
αποτελεσματικής πολιτικής απάντησης, αυτό που συμβαίνει είναι ότι η υποτίμηση
του νομίσματος και το χρέος που υπολογίζεται σε εθνικό νόμισμα να εκτοξεύεται, μέχρι
να «χρεοκοπήσουν όλοι όσοι είναι να χρεοκοπήσουν». Σε αυτό το σημείο, το αδύναμο
νόμισμα ευνοεί την έκρηξη των εξαγωγών και η οικονομία αρχίζει να ανακάμπτει
χάρη στο μεγάλο εμπορικό πλεόνασμα. (Αυτό μπορεί να είναι μια έκπληξη για τον Ντόναλντ
Τραμπ, ο οποίος αυξάνει τους τιμωρητικούς δασμούς έναντι της Τουρκίας ως
αντίποινα για το αδύναμο νόμισμά της).
Υπάρχει τρόπος να αποφευχθεί αυτό το θανατηφόρο βραχυκύκλωμα;
Ναι, αλλά είναι πολύπλοκο. Για να μειώσουμε το κόστος της κρίσης, πρέπει να
εφαρμόσουμε βραχυπρόθεσμα ένα συνδυασμό ετερόδοξων πολιτικών, διασφαλίζοντας ότι
μακροπρόθεσμα θα επιστρέψουμε στις ορθόδοξες.
Πώς λειτουργεί : με κάποιον συνδυασμό προσωρινών ελέγχων
κεφαλαίου, ώστε να αποφευχθεί μια διαφυγή κεφαλαίων λόγω πανικού και
ενδεχομένως άρνηση αποπληρωμής μέρους του χρέους σε ξένο νόμισμα, η έκρηξη του
χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ παύει . Εν τω μεταξύ, οργανώνουμε ένα δημοσιονομικά καθεστώς
βιώσιμο για την μετά το πέρας της κρίσης, εποχή. Αν όλα πάνε καλά, η
εμπιστοσύνη θα επιστρέψει σταδιακά και θα σταματήσουν οι έλεγχοι κεφαλαίων.
Η Μαλαισία αυτό το έκανε το 1998. Η Νότια Κορέα, με την βοήθεια των
ΗΠΑ, έκανε κάτι παρόμοιο,ταυτόχρονα, πιέζοντας τις τράπεζες να διατηρήσουν
βραχυπρόθεσμα τα πιστωτικά όρια. Μια δεκαετία αργότερα, η Ισλανδία εφάρμοσε
πολύ καλά ένα συνδυασμό ελέγχου κεφαλαίων και άρνησης αποπληρωμής του χρέους (από
τεχνικής πλευράς, αρνήθηκε να φορτώσει στον δημόσιο τομέα την ευθύνη για την
αύξηση του χρέους των ιδιωτικών τραπεζών).
Η Αργεντινή αντιμετώπισε κι αυτή αρκετά καλά το πρόβλημα με τις ετερόδοξες
πολιτικές της το 2002, και αργότερα για μερικά χρόνια, αρνούμενη να αποπληρώσει
πρακτικά τα δύο τρίτα του χρέους της. Αλλά το καθεστώς Κίρχνερ δεν ήξερε πότε
να σταματήσει και να επιστρέψει ξανά στις ορθόδοξες πολιτικές και αυτό έβαλε τα
θεμέλια για μια νέα κρίση στη χώρα.
Και ίσως αυτό το παράδειγμα να δείχνει πόσο δύσκολα διαχειρίσημη είναι μια τέτοια κρίση. Η κυβέρνηση που θα διαχειριστεί μια τέτοια
κατάσταση πρέπει να είναι ευέλικτη όσο και υπεύθυνη, και επαρκώς καταρτισμένη τεχνικά
προκειμένου να εφαρμόσει ειδικά μέτρα και αρκετά έντιμη για να τα επιτύχει
χωρίς υπερβολική διαφθορά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου