Ο δόκτωρ Κάφκα και ο χοντρός κύριος

 

  

Έφερα στον Κάφκα κάτι βιβλία καινούργια που δανείστηκα α­πό τη βιβλιοθήκη Νουγκεμπάουερ για να του τα δείξω.

Ξεφυλλίζοντας ένα τόμο με σχέδια του Γκεόργκ Γκροστζ είπε:

—    Είναι η παλιά εικόνα της πρωτεύουσας: Ο χοντρός κύριος με το ημίψηλο που κάθεται πάνω στο χρήμα των φτωχών.

—    Μα είναι μόνο μια αλληγορία, παρατήρησα. Ο Κάφκα σούφρωσε τα φρύδια.

—    Είπατε μόνο ! Η αλληγορία γίνεται μέσα στη σκέψη των αν­θρώπων ένα αντίγραφο της πραγματικότητας, πράγμα που φυσικά είναι λάθος. Αλλά ήδη μια τέτοια εικόνα οδηγεί σε πλάνη.

—    Νομίζετε, λοιπόν, κύριε, ότι αυτή η εικόνα είναι ψεύτικη.

—    Δε θα έλεγα ακριβώς πως είναι ψεύτικη. Είναι ψεύτικη και μαζί σωστή. Σωστή μόνο προς μια κατεύθυνση. Ψεύτικη στο μέτρο που αποφασίζει πως μια μερική άποψη είναι άποψη γενική. Ο χοντρός με το ημίψηλο ζει σε βάρος των φτωχών που καταπιέζει, αυτά είναι σωστό. Όμως, αν ο χοντρός αντιπροσωπεύει τον καπι­ταλισμό, τότε αυτό δεν είναι απόλυτα σωστό. Ο χοντρός κυριαρ­χεί στους φτωχούς σ' ένα καθορισμένο σύστημα, όμως δεν είναι το ίδιο το σύστημα. Αντίθετα, είναι κι αυτός αλυσοδεμένος, πράγμα που δε δείχνει το σχέδιο, η εικόνα δεν είναι πλήρης. Γι’ αυτό το λόγο δεν είναι καλή. Ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα από εξαρ­τήσεις που πάνε απ' το εσωτερικό προς το εξωτερικό, κι απ' το εξωτερικό προς το εσωτερικό, από πάνω προς τα κάτω, κι από κά­τω προς τα πάνω. Το καθετί εξαρτάται, το καθετί συνδέεται. Ο καπιταλισμός είναι μια κατάσταση κοσμική και ψυχική.

—    IIώς θα τον παριστάνατε, λοιπόν;

Ο Δρ Κάφκα κούνησε τους ώμους και χαμογέλασε θλιμμένα:

—    Δεν ξέρω. Εμείς οι Εβραίοι δεν είμαστε, για να λέμε την α­λήθεια, ζωγράφοι. Δεν ξέρουμε να παρουσιάζουμε τα πράγματα με τρόπο στατικό. Τα βλέπουμε πάντοτε να ξεχύνονται, να κινούνται, να μεταμορφώνονται. Είμαστε παραμυθάδες.

Η είσοδος κάποιου υπαλλήλου έκοψε τη συζήτηση. Όταν αυτός ο απρόσκλητος επισκέπτης βγήκε απ' το γραφείο, θέλησα να ξαναπιάσω το ενδιαφέρον θέμα που είχαμε αρχίσει. Ό­μως ο Κάφκα είπε συμπερασματικά:

—    Ας τα αφήσουμε αυτά. Ο παραμυθάς δεν ξέρει να μιλάει γι’ αυτή τη δουλειά του. Ή λειτουργεί σαν παραμυθάς ή σωπαίνει. Αυτό είναι όλο. 'Η ο κόσμος του αντηχεί μέσα του ή ο κόσμος αυτός βουλιάζει στη σιωπή.Ο κόσμος μου λίγο λίγο παύει ν’ αντηχεί. Σβήνω.

Γκούσταβ Γιάνους, Κουβεντιάζοντας με τον Κάφκα