Η εικόνα , είναι μια προπαγανδιστική αφίσα που κυκλοφόρησε το NSDAP (Εθνικοσοσιαλιστικό
Γερμανικό Εργατικό Κόμμα) το 1932. "Θάνατος στους ψεύτες", γράφει
η επιγραφή με μεγάλα ξύλινα γράμματα, ένας χυδαίος αντικαπιταλισμός ο
οποίος καταγγέλλει τους ψεύτες και τους διεφθαρμένους (τους πολιτικούς της
Δημοκρατίας της Βαϊμάρης), το μεγάλο κεφάλαιο (Hochfinanz), τους φόρους που
βάζει το "αρπακτικό κεφαλαίο" ( το οποίο αντιτίθεται στο καλό κεφάλαιο,
το κεφάλαιο που δημιουργεί θέσεις
εργασίας) και το μαρξισμό (την επιστήμη των εβραίων κατά των Ναζί). Από τον
εικοστό στον εικοστό πρώτο αιώνα: από τον ναζισμό ... στην καταγγελία της "οικονομικής
ολιγαρχίας" ή τον "καπιταλισμό καζίνο".
Ένας εύκολος αποδιοπομπαίος τράγος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί
ως μια μεγάλη κριτική θεωρία στον μικρό εναλλακτικό καπιταλισμό της αριστεράς. Τη
δεκαετία του ενενήντα, διακηρύχτηκε ο παγκόσμιος και οριστικός θρίαμβος της
οικονομίας της αγοράς - σε σημείο που κάποιοι απολογητές του, πίστευαν
ότι δεν ήταν καν απαραίτητο να χρησιμοποιούν ευφημισμούς, πήραν ως πρόκληση τη
λέξη "καπιταλισμός", ο οποίος επί μεγάλο χρονικό διάστημα είχε
διασυρθεί, για να του πλέξουν το εγκώμιο. Αλλά μετά από μια δεκαετία, όταν
έσκαγαν οι φούσκες και έκανε την εμφάνιση του το παγκόσμιο εναλλακτικό κίνημα, τα
πράγματα άρχισαν να αλλάζουν.
Από την κρίση του 2008, η κριτική του "καπιταλισμού" κατέκτησε και
πάλι τα μυαλά, και μερικές φορές και τους δρόμους.Οι "αγανακτισμένοι" και
οι "Occupy Wall Street" έγιναν παράδειγμα προς μίμηση σε όλο τον
κόσμο. Σε πολλές χώρες, ιδίως στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ισπανία, είχαμε
τα πιο σημαντικά κοινωνικά κινήματα, μετά από δεκαετίες. Στη ριζοσπαστική
αριστερά, μερικοί προχώρησαν ακόμα παραπέρα, βλέποντας στις εξεγέρσεις της
"Αραβικής Άνοιξης" τα προειδοποιητικά σημάδια της επόμενης παγκόσμιας
επανάστασης. Πέρα όμως από τις οργανωμένες
διαμαρτυρίες, στα καθεστωτικά μέσα μαζικής ενημέρωσης και στις συζητήσεις
συνεχίζει να τίθεται το ερώτημα: πρέπει να "τεθούν όρια" στον καπιταλισμό;
Αυτό που περνάει λοιπόν ο καπιταλισμός -και είναι το λιγότερο που μπορούμε να πούμε – είναι μια "κρίση νομιμοποίησης";
Το νέο αντικαπιταλιστικό πνεύμα
Αλλά τι ακριβώς προσάπτεται στον καπιταλισμό; Όπως όλοι γνωρίζουν, αυτό το νέο
"αντι-καπιταλιστικό πνεύμα" έχει δύο κύρια στόχους: τη χρηματιστηριοποίηση
της οικονομίας και την απληστία μιας "ελίτ" οικονομικής και πολιτικής
εντελώς ξεκομμένη από την τεράστια πλειοψηφία του πληθυσμού. Σε γενικότερο
επίπεδο, υπογραμμίζονται και οι ολοένα και αυξανόμενες ανισότητες στο εισόδημα
και η επιδείνωση των συνθηκών εργασίας – που τις αποδίδουν, όπως και όλα τα
άλλα κοινωνικά δεινά, στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και στη διαφθορά.
Εύκολα μπορεί να υποστηριχτεί ότι αυτό δεν είναι μια κριτική του καπιταλισμού,
αλλά μόνο της πιο ακραίας μορφή του: του νεοφιλελευθερισμού. Στην
πραγματικότητα, ο σημερινός αντικαπιταλισμός (με την ευρύτερη έννοια) απαιτεί βασικά
να ενισχυθεί ο ρόλος του δημοσίου, να υιοθετηθούν κεϋνσιανές οικονομικές πολιτικές (προγράμματα για την
ανάκαμψη της οικονομίας, αντί για τη διάσωση των τραπεζών) και να διατηρηθεί το
κράτος πρόνοιας. Οι παραδοσιακοί μαρξιστές όλα αυτά θα τα ονόμαζαν κριτική της "σφαίρας
της κυκλοφορίας". Υπογραμμίζοντας ότι το χρηματοπιστωτικό σύστημα και το
εμπόριο, καθώς και η παρέμβαση του κράτους, δεν παράγουν αξία αλλά περιορίζονται
στη διανομή του και στην κυκλοφορία του.
