ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ

 

H έννοια του εθνικισμού, περιγράφει και δικαιολογεί την προκατάληψη που ενθαρρύνει τα άτομα να αγαπούν το δικό τους έθνος περισσότερο από τα άλλα ή ακόμη και να περιφρονούν ή να μισούν τους άλλους λαούς.

Αν θέλουμε να αντιταχθούμε στον εθνικισμό πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τον λόγο του δημοκρατικού πατριωτισμού, που σέβεται την εθνική κουλτούρα και τα θεμιτά εθνικά συμφέροντα, αλλά θέλει να εξυψώσει και την μεν και τα δε στα ιδεώδη της ελεύθερης και πολιτισμένης ζωής.

του Θανάση Γιαλκέτση

 

Το καλύτερο και πιο ισχυρό αντίδοτο στην απειλητική άνοδο των εθνικισμών στον σύγχρονο κόσμο είναι ο δημοκρατικός πατριωτισμός. Αυτό υποστηρίζει ο Μαουρίτσιο Βίρολι στο τελευταίο βιβλίο του με τίτλο «Nazionalisti e patrioti» (Laterza 2019). Σύμφωνα με τον Ιταλό στοχαστή, που είναι ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον, υπάρχει ουσιώδης διαφορά και αντίθεση ανάμεσα στον δημοκρατικό πατριωτισμό και τον εθνικισμό, ανάμεσα στην ιδέα της πατρίδας νοούμενης ως κοινότητας ελεύθερων πολιτών και την ιδέα του έθνους νοούμενου ως πολιτισμικά ομοιογενούς κοινότητας.

 

H έννοια του εθνικισμού, όπως υιοθετήθηκε αρχικά από τον Χέρντερ, περιγράφει και δικαιολογεί την προκατάληψη που ενθαρρύνει τα άτομα να αγαπούν το δικό τους έθνος περισσότερο από τα άλλα ή ακόμη και να περιφρονούν ή να μισούν τους άλλους λαούς. Η γλώσσα του εθνικισμού γεννιέται για να καταπολεμηθούν πρωτίστως ο κοσμοπολιτισμός και ο ρεπουμπλικανικός πατριωτισμός που συναντάμε στην πολιτική σκέψη του Διαφωτισμού.

 

Ο ρεπουμπλικανικός πατριωτισμός, όπως εκφράζεται για παράδειγμα από τον Ρουσό, υποστηρίζει την αγάπη και την αφοσίωση στην πατρίδα νοούμενη ως ελεύθερη ένωση πολιτών που έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις. Εγκωμιάζει επομένως και υπερασπίζεται την πολιτική ελευθερία και τη δικαιοσύνη και υπαγορεύει τον σεβασμό προς όλους τους λαούς. Αληθινοί πατριώτες δεν είναι εκείνοι που περιφρουρούν την εθνική και θρησκευτική «καθαρότητα» των λαών, αλλά εκείνοι που συμμετέχουν ενεργά στη δημόσια ζωή υπερασπιζόμενοι το κοινό καλό και είναι αφοσιωμένοι στην αξία της αλληλεγγύης τόσο εντός όσο και εκτός των εθνικών συνόρων. Ο Τζουζέπε Ματσίνι ήταν εκείνος που, στον καιρό του, κατανόησε καλύτερα την αντίθεση μεταξύ πατριωτισμού και εθνικισμού.

 

Ο Ματσίνι συνέδεε την αγάπη για την πατρίδα με την αγάπη για την ανθρωπότητα και έδινε στην έννοια του πατριωτισμού μια ερμηνεία που ενσωμάτωνε τις αξίες της πολιτικής ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Υποστήριζε επομένως ότι δεν χρειάζεται να απαρνηθούμε τον πατριωτισμό προκειμένου να υπερασπιστούμε την υπόθεση της συναδελφωμένης ανθρωπότητας. Το κείμενο που ακολουθεί είναι απόσπασμα από το βιβλίο του Μαουρίτσιο Βίρολι «Nazionalisti e patrioti».

 

Γιατί ο εθνικισμός είναι επικίνδυνος και πρέπει να τον καταπολεμάμε με απόλυτη αδιαλλαξία; Επειδή δεν γεννιέται ως ένας λόγος που εγκωμιάζει την ελευθερία, αλλά ως ένας λόγος που εξαίρει την εθνική ή πολιτισμική ομοιογένεια. Δεν διδάσκει τον σεβασμό για το ανθρώπινο πρόσωπο, αλλά δικαιολογεί την περιφρόνηση για όποιον δεν ανήκει στο δικό μας έθνος.

 

Τα εγκλήματα εναντίον της ανθρωπότητας που διαπράχθηκαν στο όνομα του εθνικισμού δεν ήταν λάθη, αλλά λογικές συνέπειες των αρχών αυτής της διδασκαλίας. Οποιος έζησε τις απαρχές της εθνικιστικής επίθεσης στις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα δεν φανταζόταν βέβαια τη φρίκη των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης. Ποτέ δεν μπορούν να τεθούν όρια στη μοχθηρία και τη σκληρότητα των ανθρώπινων υπάρξεων που έχουν δηλητηριαστεί από τις ιδεολογίες του μίσους και του φόβου. Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι, αν συνεχίσει να νικάει, ο εθνικισμός θα μας οδηγήσει σε μια μισαλλόδοξη και βάρβαρη δημοκρατία. Στη σημαία του θα αναγράφεται: «Πρώτα οι Ιταλοί».

 

Ποιοι Ιταλοί όμως; Οι Ιταλοί όπως ο Μουσολίνι ή όπως ο Κάρλο Ροσέλι; Οπως ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι ή όπως ο Στέφανο Ροντοτά; Οι διεφθαρμένοι Ιταλοί ή οι έντιμοι Ιταλοί; Πρώτα η αξιοπρέπεια των προσώπων, αυτή πρέπει να είναι η αρχή της δημοκρατίας μας· όλων των προσώπων, των Ιταλών και των μη Ιταλών που ζουν μαζί μας. Την αξιοπρέπεια του προσώπου την υπερασπίζουμε προστατεύοντας με αυστηρή αδιαλλαξία την ασφάλεια και την ελευθερία όλων. Ο νόμος πρέπει να ισχύει και για τους Ιταλούς και για τους μετανάστες, όποιο και αν είναι το χρώμα του δέρματός τους, χωρίς εξαιρέσεις. Το Σύνταγμά μας -αξίζει τον κόπο να το θυμίσουμε σε όσους το λησμόνησαν και σε όσους ποτέ δεν το κατανόησαν- δηλώνει ότι «η Ιταλία είναι μια δημοκρατική πολιτεία» και όχι ότι «η Ιταλία είναι η πολιτεία των Ιταλών».

 

Η Ιστορία διδάσκει ότι, εναντίον του εθνικισμού, δεν χρησιμεύει και πολύ να υψώνουμε τη σημαία του κοσμοπολιτισμού, ενός ευγενούς ιδεώδους που πείθει τον λόγο αλλά δεν αγγίζει τα πάθη και υπήρξε πάντα και θα είναι πάντα η αρχή περιορισμένων διανοητικών ελίτ. Δεν χρησιμεύει πολύ, αντίθετα μάλιστα βλάπτει, το να εγκωμιάζουμε το όραμα της ευρωπαϊκής πατρίδας, διαχωρισμένης από την ιταλική πατρίδα. Γεννημένη την επαύριον του πολέμου εναντίον των ολοκληρωτισμών, που ήταν τέκνα του εθνικισμού, η Ευρώπη είναι ένα ιδεώδες το οποίο ανήκει σε έναν μακρινό και λησμονημένο καιρό. Πολλοί πολίτες των ευρωπαϊκών κρατών βλέπουν ήδη την Ευρωπαϊκή Ενωση ως έκφραση μιας μακρινής και καταπιεστικής εξουσίας. Σύμφωνα με τα εθνικιστικά κόμματα, η λεγόμενη «παγκοσμιοποίηση» ωφελεί μόνο μια τεχνοκρατική ελίτ, που κηρύσσει έναν κοσμοπολιτισμό των προνομιούχων.

 

Αν θέλουμε να αντιταχθούμε στον εθνικισμό, που στηρίζεται στα τοπικά συμφέροντα, στη γλώσσα, στην κουλτούρα, στις μνήμες και στην εθνότητα, πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τον λόγο του δημοκρατικού πατριωτισμού, που σέβεται την εθνική κουλτούρα και τα θεμιτά εθνικά συμφέροντα, αλλά θέλει να εξυψώσει και την μεν και τα δε στα ιδεώδη της ελεύθερης και πολιτισμένης ζωής.

 

Η εθνικιστική ρητορική υπήρξε πάντοτε και είναι μέχρι τώρα ιδιαίτερα αποτελεσματική στους φτωχούς, στους άνεργους, στους απογοητευμένους διανοούμενους και στην παρακμάζουσα μεσαία τάξη. Με την ένταξή τους στο έθνος, τα κοινωνικά ταπεινωμένα και δυσαρεστημένα πρόσωπα βρίσκουν ένα νέο αίσθημα αξιοπρέπειας και υπερηφάνειας: «Είμαι φτωχός, αλλά τουλάχιστον είμαι Αμερικανός (ή Γερμανός ή Ιταλός)». Με αυτόν τον τρόπο σημαντικές κοινωνικές δυνάμεις, που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην υπόθεση της δημοκρατικής Αριστεράς, πέρασαν -και ακόμα περνούν- στο στρατόπεδο της Δεξιάς. Γι’ αυτόν τον λόγο, εκτός από τους ιδεολογικούς λόγους, η Αριστερά θα έπρεπε να αντιτάσσεται στον εθνικισμό με τον λόγο του πατριωτισμού.

 

Αντίθετα, η Αριστερά σχεδόν πάντοτε άφηνε στη Δεξιά το μονοπώλιο αυτού του λόγου. Η Αριστερά ήταν διεθνιστική και καλλιεργούσε έναν πατριωτισμό βασιζόμενο στην αφοσίωση στο κόμμα ή στο συνδικάτο. Εκτός από λίγες αξιέπαινες εξαιρέσεις, οι αριστεροί διανοούμενοι δεν εργάστηκαν για να θεμελιώσουν έναν λόγο του πατριωτισμού ικανό να νικήσει τον εθνικισμό. Είναι επείγουσα ανάγκη να θεραπεύσουμε αυτή τη διανοητική και πολιτική αδυναμία. Η δημοκρατική Αριστερά οφείλει να αντιμετωπίσει τον εθνικισμό στο ίδιο το δικό του πεδίο.

 

Οφείλει να ανταποκριθεί στην ανάγκη εθνικής ταυτότητας, αλλά η δική της απάντηση πρέπει να είναι διαφορετική από εκείνη του εθνικισμού. Αν αξιοποιηθεί όπως πρέπει, ο πατριωτισμός μπορεί να υποστηρίξει και σήμερα διάφορες μορφές πάλης για τη χειραφέτηση και την αναγνώριση. Μπορεί να μας βοηθήσει ακόμη να ανακαλύψουμε ξανά και να ζήσουμε την πολιτική στράτευση στο πιο υψηλό και αυθεντικό της νόημα, ως τέχνη της δημοκρατικής ζωής. Χρειαζόμαστε έναν πατριωτισμό που θα κρατάει ενωμένες την πατρίδα και την ανθρωπότητα, το έθνος, την πολιτική ελευθερία και την κοινωνική δικαιοσύνη. Μακάρι να κάνω λάθος, αλλά νομίζω ότι είναι ακόμη λίγοι εκείνοι που κατανοούν αυτό το τόσο απλό μάθημα της Ιστορίας. Θα το κατανοήσουμε ίσως όταν θα είναι πάρα πολύ αργά.

[---->]

Το δήθεν "ΟΧΙ" και το ξέπλυμα ενός φασίστα δικτάτορα

 

"Το δήθεν "ΟΧΙ" και το ξέπλυμα ενός φασίστα δικτάτορα": 30 Οκτωβρίου 1940, δύο μέρες από την έναρξη του πολέμου, η εφημερίδα "Ελληνικό Μέλλον" κατασκευάζει την προπαγάνδα του δήθεν "ΟΧΙ" της δικτατορίας του Μεταξά.

H δικτατορία, που ελέγχει ολοκληρωτικά τον τύπο και έχει μπουκώσει τους εκδότες με προνόμια, την μετατρέπει σε βασικό προπαγανδιστικό σλόγκαν της (που συνοδεύεται απο πρόσθετους ύμνους προς τον φασίστα Μεταξά, ο οποίος υποτίθεται ότι προετοίμασε την άμυνα της χώρας κ.α)

Έτσι, αρχίζει η ιστορία ενός απο τους διαχρονικούς μύθους των αστικών μηχανισμών στην Ελλάδα, που, παρά το ότι όλα τα ιστορικά στοιχεία τον έχουν καταρρίψει εδώ και χρόνια, αναπαράγεται μέχρι σήμερα σε διάφορες εκδοχές και συμπυκνώνεται στο σύνθημα της εγκληματικής ναζιστικής Χρυσής Αυγής: "Τα ΟΧΙ θέλουν Μεταξάδες".

Όπως είναι γνωστό, όταν, 28 Οκτώβρη 1940, λίγο πριν τις 3 τα ξημερώματα, ο Ιταλός πρεσβευτής Γκράτσι ανακοίνωσε την κήρυξη πολέμου της φασιστικής Ιταλίας στην Ελλάδα, στην συνάντηση ύπηρχαν δύο παρόντες: Ο ίδιος και ο Μεταξάς. Και οι δύο έχουν αφήσει γραπτές μαρτυρίες που δεν αναφέρουν λέξη για κάποιο "ΌΧΙ" του δικτάτορα.

Ο Γκράτσι, στο βιβλίο του "Η αρχή του τέλους," γράφει ότι ο Μεταξάς έτρεμε και και αφου απλά είχε αναγνωρίσει την κήρυξη πολέμου("Alors, c’est la guerre"-ώστε έχουμε πόλεμο),έλεγε ότι "και αν θα ήθελε να ενδώσει, δεν μπορούσε να βρει μέσα σε τρεις ώρες τον καιρό.." και "αν τουλάχιστον μπορούσα  να του δείξω ποια ήταν τα στρατηγικά σημεία που ήθελε να καταλάβει η ιταλική κυβέρνηση".

Ο ίδιος ο Μεταξάς, στο προσωπικό του ημερολόγιο, με ημερομηνία 28 Οκτώβρη 1940, γράφει:"Νύκτα στις τρείς με ξύπνουν..έρχεται ο Grazzi. Πόλεμος!" (Ι.Μεταξά: "Ημερολόγιο", τόμος Δ', σελ. 516). Ούτε ό ίδιος δηλαδή γράφει για κάποιο "ΌΧΙ".

Και δεν θα μπορούσε αφού η συνάντηση ήταν-στην ουσία-τυπική υπόθεση,δεδομένου ότι οι απαιτήσεις των Ιταλών ήταν εξωφρενικές,αόριστα διατυπωμένες,ενώ έδιναν περιθώριο μόλις 3 ωρών. Η επίθεση ήταν προαποφασισμένη και ο πόλεμος, όπως έγραψε και ο Γκράτσι στο βιβλίο του, αναπόφευκτος. Δεν υπήρξε κανένα πραγματικό αίτημα για παραχωρήσεις (στο οποίο υποτίθεται "αντιστάθηκε" με το δήθεν "ΟΧΙ" ο δικτάτορας) αλλά ανακοίνωση κήρυξης πολέμου.

Ο ίδιος ο Μεταξάς, στην πρώτη ανακοίνωσητου μετά την συνάντηση, που περιλαμβάνεται στις εφημερίδες της 28.10.1940, ξεκαθαρίζει ποιό ήταν το περιεχόμενο της χωρίς να υπάρχει-φυσικά-λέξη για κάποιο "ΟΧΙ". "Απήντησα ότι θεωρώ το αίτημα αυτό καθ’ εαυτό και τον τρόπον με τον οποίον γίνεται κήρυξιν πολέμου κατά της Ελλάδος".

Τα ίδια επαναλαμβάνουν ρητά και οι τίτλοι των εφημερίδων τις επόμενες μέρες: "Η Ιταλία εκήρυξε τον πόλεμον κατά της Ελλάδος" ("Ο Τύπος", 28.10.1940), "Κήρυξις πολέμου εκ μέρους της Ιταλίας" ("Ελεύθερον Βήμα", 29.10.1940) κ.α.

Όμως, 30 Οκτώβρη 1940, όταν έχει γίνει ξεκάθαρο ότι -κόντρα στα καταστροφικά σχέδια της δικτατορίας του Μεταξά και του Γενικού του Επιτελείου και τις προβλέψεις τους-η Ιταλική επίθεση βρίσκει σφοδρή αντίσταση και ο λαός έχει ξεσηκωθεί, οι προπαγανδιστικοί μηχανισμοί κινούνται γρήγορα προς άλλη κατεύθυνση: Τότε εμφανίζεται το δήθεν "ΟΧΙ" του δικτάτορα αλλά και άλλα παρόμοια προπαγανδιστικά κατασκευάσματα.

Γιατί όμως ο φασίστας Μεταξάς δεν είπε  και δεν θα μπορούσε ποτέ να πεί ποτέ "ΟΧΙ";

Η βασική αιτία βρίσκεται στο ίδιο το αστικό καθεστώς στην Ελλάδα και την φασιστική δικτατορία που υποστήριζε.Η εμπλοκή

της Ελληνικής αστικής τάξης στον πόλεμο δεν ήταν παρά η συνέχεια της εκμεταλλευτικής πολιτικής-με την οποία είχε επιβάλλει δικτατορία στο εσωτερικό της χώρας-και της προσπάθειας της να διαφυλάξει την εξουσία με την συμμετοχή της στους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς.  Σκοπός δεν ήταν η υπεράσπιση του λαού στον οποίο εξάλλου επιβάλλει μια διεφθαρμένη φασιστική τυραννία.

Την "πατρίδα" για την οποία θα πολεμούσε ο Μεταξάς την είχε περιγράψει ξεκάθαρα ο ίδιος:"Είμεθα ουδέτεροι εφ' όσον χρόνον η Αγγλία θέλει να είμεθα ουδέτεροι. Τίποτα δεν κάνομε χωρίς συνεννόησιν με την Αγγλία και,τις περισσότερες φορές ό,τι κάνομε γίνεται κατά σύστασιν ή παράκλησιν της Αγγλίας. Η Ελλάς είναι ζωτικό τμήμα της αγγλικ.αυτοκρατορικής αμύνης". ("Τα Μυστικά Αρχεία του Φόρεϊν Οφφις", εκδ,Πάπυρος, σελ. 76).

Αυτή η πολιτική καθόρισε και την "πολεμική προετοιμασία" και τα καταστροφικά σχέδια του Γενικού Επιτελείου του Μεταξά.

Έτσι, οι υπέρογκοι πολεμικοί εξοπλισμοί της δικτατορίας ήταν μέσο εμπλοκής στα ιμπεριαλιστικά σχέδια (και πάρε δώσε με "προμήθειες") και δεν είχαν παρά ελάχιστη σχέση με την άμυνα της χώρας.

Ολόκληρα δισ έφυγαν απο το υστέρημα του λαού για τα φαραωνικά οχυρά της "Γραμμής Μεταξά" (τα οποία μέχρι την γερμανική επίθεση δεν είχαν ολοκληρωθεί) η ελληνοαλβανική μεθόριος εγκαταλείφθηκε και μέτρα όπως ο δήθεν "έρανος υπέρ Βασιλικής Αεροπορίας" που διαφήμιζε ο διάδοχος Παύλος Γλύξμπουργκ, με το οποίο το διεφθαρμένο καθεστώς του Μεταξά άρπαξε δισεκατομμύρια-υποτίθεται-για να αποκτήσει η χώρα πολεμικά αεροπλάνα τα οποία δεν παραδόθηκαν ποτέ, γενικεύτηκαν.

Αποτέλεσμα ήταν το ότι, παραμονές του πολέμου, η στρατιά Ηπείρου δεν διέθετε ούτε καν αντιαρματικά όπλα, το δε απόσπασμα της Πίνδου (απόσπασμα Δαβάκη) το πρωί της 28ης Οκτωβρίου "ευρέθη άνευ εφεδρικών πυρομαχικών"!

Όπως οι εξοπλισμοί ήταν προσανατολισμένοι στα πάρε δώσε με τους ιμπεριαλιστές, στις ρεμούλες και την μιλιταριστική προπαγάνδα, έτσι και τα σχέδια του Γενικού Επιτελείου της φασιστικής δικτατορίας σε περίπτωση Ιταλικής επίθεσης,ήταν η μετατροπή του Ελληνικού στρατού σε "εμπροσθοφυλακή" των Άγγλων,που θα ρίξει "μερικές τουφεκιές για την τιμή των όπλων", θα εγκαταλείψει ολόκληρες περιοχές της χώρας στους εισβολείς και θα καταφύγει στην...Αιτωλοακαρνανία και την Λαμία.

Όπως έχει αποκαλυφθεί απο ντοκουμέντα, που έχουν δημοσιευτεί στην επίσημη ιστορία του ΓΕΣ παραμονές του πολέμου, το επιτελείο του Μεταξά ζητούσε απο τους Ηπειρώτες και Μακεδόνες που ήταν η πλειοψηφία στις Μεραρχίες στο Αλβανικό Μέτωπο, να εγκαταλείψουν τα χωριά τους στους Ιταλούς φασίστες σε περίπτωση Επίθεσης και να πολεμήσουν απο το Μεσσολόγγι η την Λαμία!

Μάλιστα, 24 Αυγούστου 1940, ο αρχηγός ΓΕΣ, Παπάγος, έστειλε αεροπορικώς στα Ιωάννινα ως προσωπικό του απεσταλμένο, τον μετέπειτα γνωστό φασίστα και τότε ταγματάρχη Πεζικού και Γ.Γρίβα για να δώσει οδηγίες για αυτό το Σχέδιο.

Όμως, τα πράγματα δεν πήγαν όπως τα σχεδίαζε ο φασίστας Μεταξάς και η δικτατορία του. Οι μονάδες στην Ήπειρο αρνήθηκαν να υπακούσουν, το απόσπασμα Πίνδου- εγκαταλελειμμένο, παρά τις εκκλήσεις του Δαβάκη-καταφέρνει να κρατήσει τις θέσεις του, ο λαός ξεσηκώνεται,οι στρατιώτες και αξιωματικοί δεν φεύγουν τρέχοντας για το Αγρίνιο και την Λαμία (όπως ήθελε το επιτελείο του Μεταξά) αλλά αντιστέκονται στην εισβολή.

Όσο για τον Μεταξά,28 Οκτώβρη 1940,μέρα που αρχίζει ο πόλεμος, δείχνει έκπληκτος("Φανατισμός του λαού αφάνταστος") και την επομένη αρχίζει να..ανησυχεί που ο λαός ξεσηκώνεται("Με ανησυχεί η υπεραισιόδοξος Κοινή Γνώμη"). Με την απόκρουση των Ιταλών, μεγαλώνει ο φόβος του για τους..Έλληνες.5/12/1940 γράφει:"Συνεχείς νίκαι προχωρήσεως. Ανησυχίαι για το μέλλον μου; Είναι σωστό αυτό;Εκ μέρους μου;"

Η ίδια γραμμή της κυρίαρχης τάξης θα συνεχιστεί και όλη την επόμενη περίοδο: Άρνηση απελευθέρωσης πολιτ.κρατουμένων που ζητούσαν να πολεμήσουν (και αργότερα παράδοση τους στους κατακτητές), άρνηση εξοπλισμού των Κρητικών, δωσιλογισμός,δραπέτευση για Κάιρο κα.

Τέτοια μαύρη ιστορία των κυρίαρχων δεν θα μπορούσε να δικαιολογηθεί χωρίς προπαγάνδα που να ξεπλένει τον ρόλο της κυρίαρχης τάξης και του φασισμού στην Ελλάδα. Εδώ βρίσκεται η σημασία της διαχρονικής προπαγάνδας για τον Μεταξά και τις δήθεν "εθνικές ενότητες"με τους εκμεταλλευτές του λαού.

Πηγές/Βιβλιογραφία: Εμμανουελε Γκράτσι, "Η αρχή του τέλους-η επιχείρηση κατα της Ελλάδος", Ιωάννης Μεταξάς, "Προσωπικό Ημερολόγιο,τόμος Δ, Σπ. Λιναρδάτος, "Η εξωτερική πολιτική της 4ης Αυγούστου", Σπ. Λιναρδάτος, "Ο Ιωάννης Μεταξάς και οι μεγάλες δυνάμεις", Νίκος Πηγαδάς, "Το ΌΧΙ της Ρωμιοσύνης" Αθανάσιος Κοροζής,"Οι πόλεμοι 1940-41 επιτυχίαι και ευθύναι". Νεόκοσμος Γρηγοριάδης, "Ο παγκόσμιος πόλεμος1939-1945, Α. Παπάγος: "Ο πόλεμος της Ελλάδος 1940 - 1941".Χαράλαμπος Κατσιμήτρος, "Η Ηπειρος Προμαχούσα, η δράση της VIII Μεραρχίας στον πόλεμο 1940-41".

[----->]

Πρωινές σημειώσεις για μια ανθρωπολογία του σύγχρονου πολέμου σχετική με την 28η Οκτωβρίου 1940

  

Ξέρω ότι αυτό που θα γράψω μπορεί να παρεξηγηθεί αλλά η εμπειρία μου μου λέει ότι ισχύει.Πιστευω ότι η στάση των ανθρώπων και των λαϊκών κινημάτων απέναντι σε κάθε συγκεκριμένο πόλεμο ειδικά και όχι γενικά τον πόλεμο είναι αυτό που μετράει.

Ξεκινω λοιπόν από την εκτίμηση ότι η ενεργή συμμετοχή του απλού λαού και όχι των ιδιοκτητριων τάξεων στον ελληνοϊταλικό πόλεμο ήταν πολύ σωστή και σοφη και δεν ήταν έκφραση ενός εθνικιστικού παραληρήματος ,όπως ισχυρίζονται ορισμένες " διεθνιζουσες" απόψεις στην Αριστερά, που τώρα είναι (ακόμη) μειοψηφικες, αλλά παλιότερα ήταν τελείως περιθωριακές. 

Ήταν η στάση ενός αγωνιζόμενου λαού και δεν θα επικαλεστώ εδώ ούτε τον Ζαχαριάδη ούτε καμία άλλη αριστερή αυθεντία αλλά τις μαρτυρίες των απλών ανθρωπων..Αν ο λαός είχε ρίξει τα όπλα και είχε πει " περάστε" ,όπως σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ,στους Ιταλούς φασίστες και στους Γερμανούς ναζί , δεν θα είχε ακολουθήσει σε καμία περίπτωση το μεγαλειώδες εαμικο λαϊκό κίνημα ( που ήταν εθνικό και κοινωνικό και δημοκρατικό ταυτόχρονα) αλλά η σιωπή ενός υποταγμένου λαού και ο γενικός δωσιλογισμος..

Ακομη παραπάνω, θα ισχυριστώ ότι όποιος λαός δέχεται να κατακτηθεί άδικα - κι εδώ οι συνθήκες ήταν ριζικά διαφορετικές από τον Α Πόλεμο ,όπου δεν υπήρχε ο παράγων του φασισμού ούτε η ύπαρξη της ΕΣΣΔ- δεν κάνει και καμία απολύτως κοινωνική επανάσταση.Επειδη έχουμε πήξει στην φραστική και βερμπαλιστικη επαναστασιολογια, θέλω να θυμίσω ότι τις πραγματικές ιστορικές επαναστάσεις ,κοινωνικές,σοσιαλιστικές,αναρχικές ,μαρξιστικές η αντιιμπεριαλιστικες, τις έκαναν σκληροτράχηλοι άνθρωποι,άντρες και γυναίκες, που ήξεραν την σκληρή εργασία, τον μόχθο, την βία, την πείνα, την αξία της κοινότητας, τον αλληλοσεβασμό,τα απλά συναισθήματα, , την αυτοθυσία, και δεν ήταν φοβισμένα ατομικιστικα ανθρωπάρια ούτε ασχολούνταν συνέχεια με την diversity η την πολλαπλότητα των κοινωνικών φύλων η τα πρότυπα της τηλεόρασης .

 Επίσης, άνθρωποι που είχαν ζήσει αρκετά τις πρώτες μορφές καταπίεσης του καπιταλισμού, για να αποκτήσουν κοινωνική συνείδηση αλλά δεν είχαν ζήσει αρκετά μακροχρόνια τον καπιταλισμό ώστε να αγαπήσουν τις πειθαρχιες του και τις " παροχές" του..Ειναι η θεωρία του ιστορικου Μεσοδιαστήματος που όλο και περισσότερο βρίσκω αναλυτικά ορθή.Αυτο δεν σημαίνει ότι σήμερα οι επαναστάσεις αποκλείονται αλλά ότι κοινωνικά και πολιτισμικά είναι πολύ δυσκολότερες από ο,τι στον εικοστό αιώνα .Η πάλη των τάξεων δεν οδηγεί αναγκαστικά στην επανάσταση. Αυτος ήταν ο λόγος λοιπόν που στον εικοστό αιώνα οι άνθρωποι έκαναν πολλές επαναστάσεις και σήμερα φτάνουν μέχρι την βραχύβια εξέγερση που δεν έχει καθολικά αλλά συγκυριακά χαρακτηριστικα,ακόμη και όταν είναι αξιόλογη. 

Ακομη και τα πρόσωπα των ανθρώπων είναι πολύ πιο εύγλωττα από τις δικές μας φωτογραφίες.Που συνήθως είναι φωτογραφίες κατανάλωσης εμπορευμάτων και ανθρώπων. Καλό ξημέρωμα και τρία ζητώ για την στάση του λαού μας στον ελληνοϊταλικό πόλεμο.

 

 [----->]

Γερμανία. Διαγωνισμός για τον τίτλο του "καλύτερου πράκτορα των ΗΠΑ στην Ευρώπη"

 

του Fabrizio Poggi

Οι Πράσινοι γιορτάζουν το τέλος της γερμανικής ευημερίας είναι ο τίτλος άρθρου του Thomas Röper στο Anti-Spiegel.ru, υπερβάλλοντας βέβαια ως προς αυτό που αποκαλεί τευτονική "αποκλειστικότητα"αφού γνωρίζουμε ότι, ακόμη και αν υποθέσουμε ότι αυτές οι επιλογές εκλαμβάνονται ως πρότυπο, ελάχιστες από αυτές μπορούν στην πραγματικότητα να θεωρηθούν ως αποκλειστικότητα και μόνο της Γερμανίας.

Οταν η φράση "φίλος των Ρώσων" φαίνεται να έχει γίνει εδώ και αρκετούς μήνες η πιο μακάβρια προσβολή που μπορεί να εκτοξευτεί εναντίον οποιουδήποτε, ανεξάρτητα από τις ιδέες , την ιδεολογία που πρεσβεύει ή τα συμφέροντα της τάξης (ή του τμήματος της  τάξης) που εκπροσωπεί, και αν τυχόν κάνει το λάθος και περάσει ανυποψίαστος κοντά στη ρωσική πρεσβεία, θεωρείται "πράκτορας της Μόσχας" και στιγματίζεται ισόβια ως "εχθρός της δημοκρατίας και των φιλελεύθερων αξιών της Δύσης".

 

Σε αυτή την Ευρώπη, όπου όλα σχεδόν (με όλο το σεβασμό) τα κόμματα του κοινοβουλίου αισθάνονται δεσμευμένα από τον ευρωατλαντικό όρκο υποταγής, "στάσεις" όπως αυτές των Γερμανών Πρασίνων θεωρούνται ως "υποχρεωτικές επιλογές".

 

Τι έγραψε λοιπόν ο Thomas Röper;

 

Ο Thomas Röper έγραψε απλά ότι "η Γερμανία  έχει κάτι το μοναδικό, αφού σε καμία άλλη χώρα του κόσμου δεν είναι δυνατόν κόμματα που αντιτίθενται ανοιχτά στα συμφέροντα της χώρας τους, της οικονομίας της και την ευημερία των πολιτών της να έχουν μεγάλη εκλογική επιτυχία ή ακόμη και να εισέρχονται στην κυβέρνηση... Το κόμμα για το οποίο μιλάμε είναι το Κόμμα των Πρασίνων".

Ο καθένας είναι ελεύθερος να είναι κατά της Ρωσίας, αλλά κάθε ευφυής άνθρωπος πολεμά τον αντίπαλό του με μέσα που οδηγούν στη δική του νίκη και όχι στη δική του πτώση. Με τους Πράσινους τα πράγματα είναι διαφορετικά. Οι Πράσινοι πρεσβεύουν μια πολιτική που δεν βασίζεται σε γεγονότα, αλλά αποκλειστικά στην ιδεολογία. Δεν θα αναφερθώ στην πολιτική τους για το κλίμα, θα επικεντρωθώ μόνο στη γεωπολιτική.

Ανακηρύσσοντας τη Ρωσία και την Κίνα ως "εχθρούς" και ζητώντας τη διακοπή των σχέσεων μαζί τους, οι Πράσινοι πρακτικά ζητούν να καταστεί το κόστος της ενέργειας απλησίαστο, οδηγώντας έτσι την οικονομία σε αδιέξοδο, πέρα από μια προγραμματισμένη τεράστια έλλειψη αγαθών,αφού η Κίνα είναι "ο μεγαλύτερος εξωτερικός εμπορικός εταίρος της Γερμανίας", ιδίως στα τσιπ υπολογιστών.

 

Στην οικονομική πολιτική, εν ολίγοις, οι Πράσινοι "συμπεριφέρονται όπως ο βομβιστής αυτοκτονίας": ανατινάζουν τη γερμανική οικονομία προκειμένου να προκαλέσουν μια μικρή ζημιά στον εχθρό.

Στο πολύ πρόσφατο συνέδριο των Πρασίνων για το κλίμα, η ευρωβουλευτής Viola von Cramon-Taubadel (στο βίντεο από το λεπτό 57) είπε μεταξύ άλλων ότι " δεν είχε λάβει ποτέ τόσο μεγάλη υποστήριξη για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφαλείας μας σε όλα τα επίπεδα... ο έπαινος απευθύνεται στην Annalena φυσικά... [η οποία]εκτιμάται από όλους. Από τον κόσμο, από τα έγκυρα και ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, τους διπλωμάτες" και τον εκπρόσωπο της ουκρανικής Βουλής που ήταν παρών στο συνέδριο, "με τους οποίους έχουμε καθημερινή επαφή".

Και η Viola αφηγείται πώς, στην Ουάσινγκτον, ο συνάδελφός της στο κόμμα Robert Habeck (αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομίας) "έβαλε ένα τέλος στον Nord Stream 2" και πώς, την επομένη, "οι Πολωνοί συνάδελφοί μου με αποθέωσαν". Ο Robert Habeck "έβαλε ένα τέλος στον Nord Stream"; Μιλάει σοβαρά η κυρία; Είχε ο Χάμπεκ κάποια σχέση με την ανατίναξη των αγωγών; Θα έπρεπε να ερωτηθεί σχετικά, αλλά φυσικά κανείς δεν το κάνει. Τα γερμανικά "ποιοτικά μέσα ενημέρωσης" αγνοούν επιμελώς τέτοιες δηλώσεις.

 

Βέβαια,μετά την επίθεση στον Nord Stream, το Βερολίνο εξαρτάται πλέον για  φυσικό αέριο από την Πολωνία, η οποία ετοιμάζεται να αντικαταστήσει τη Γερμανία ως κόμβο φυσικού αερίου στην κεντρική Ευρώπη. Η Βαρσοβία λαμβάνει φυσικό αέριο από τη Νορβηγία, έχει κατασκευάσει τερματικό σταθμό για το σχιστολιθικό αέριο των ΗΠΑ και ελέγχει ακόμη και τον ρωσικό αγωγό φυσικού αερίου Jamal-Europa , ο οποίος διέρχεται από τη Λευκορωσία. Από εδώ και στο εξής,λοιπόν, η Γερμανία θα πρέπει να παρακαλάει την Πολωνία για ενεργειακά θέματα και οι Πράσινοι είναι ευτυχείς γι' αυτό.

 

Το γεγονός ότι η γερμανική οικονομία τελειώνει μετά την ανατίναξη των αγωγών Nord Stream δεν ενοχλεί τους Πράσινους. Το γεγονός ότι οι αντιρωσικές πολιτικές προκαλούν έκρηξη του πληθωρισμού, πλήττοντας κυρίως τους πιο φτωχούς στη Γερμανία, δεν ενοχλεί τους Πράσινους. Το γεγονός ότι η γερμανική οικονομία θα καταρρεύσει κυριολεκτικά με αυτή την πολιτική δεν ενοχλεί τους Πράσινους.

Σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου, γράφει ο Röper, ένα κόμμα που αντιτίθεται τόσο ανοιχτά "στα συμφέροντα της χώρας του και μάλιστα πανηγυρίζει για μια τρομοκρατική επίθεση εναντίον της βιομηχανίας του, θα χαρακτηριζόταν εξτρεμιστικό ή τρομοκρατικό". Εξάλλου, οι γερμανικές εταιρείες έχουν επενδύσει δισεκατομμύρια στους αγωγούς, αλλά οι Πράσινοι πανηγυρίζουν όταν κάποιος πραγματοποιεί τρομοκρατική επίθεση εναντίον της δικής τους οικονομίας, των δικών τους εταιρειών. Και, καταλήγει, η έκθεση της RAND Corporation γράφει ότι είναι προς το συμφέρον των ΗΠΑ "να αποδυναμωθεί η γερμανική οικονομία προκειμένου να ενισχυθεί η αμερικανική οικονομία, μέσω της μετανάστευσης κεφαλαίων και παραγωγικών δραστηριοτήτων από τη Γερμανία στις ΗΠΑ"- και σε αυτό οι Γερμανοί Πράσινοι παίζουν ενεργό ρόλο.

 

Και όχι μόνο αυτό. Όπως πρόβλεψε ο γνωστός  George Friedman, σε ένα σημείωμα στη StratFor πριν από δέκα και πλέον χρόνια, η Πολωνία στο μέλλον θα βρεθεί να κατέχει μια περιοχή τουλάχιστον 1 εκατομμυρίου τετραγωνικών χιλιομέτρων, που θα περιλαμβανει το δυτικό τμήμα της Ρωσίας και ένα μεγάλο μέρος της Ανατολικής Ευρώπης, με πληθυσμό εκατό εκατομμυρίων κατοίκων: με άλλα λόγια, το παλιό σχέδιο μιας Πολωνίας από τη Βαλτική Θάλασσα μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα,  "της ανάκτησης των πανάρχαιων πολωνικών εδαφών".

 

Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, η Πολωνία από μόνη της δεν θα μπορούσε να πραγματοποιήσει το όνειρο του Γιόζεφ Πιουσούτσκι για μια Πολωνία "απότη μία θάλασσα ως την άλλη" και τότε οι ΗΠΑ θα έπρεπε να παρέμβουν, αναπτύσσοντας στρατιωτικές δυνάμεις στη Ρουμανία, τη Βουλγαρία, τις χώρες της Βαλτικής και την Πολωνία.

 

Επιπλέον, όπως έλεγε ο George Friedman, "σκοπεύω να μελετήσω τη θεωρία που διατύπωσε ο Πιουσούτσκι. Πρόκειται για ένα σχέδιο που μπλοκάρει τους Ρώσους, τους απομακρύνει από τους Γερμανούς και περιορίζει την τουρκική απειλή στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Οι Πολωνοί πρέπει να είναι οι ηγέτες του μπλοκ και οι Ρουμάνοι η άγκυρα του νότου".

 

Τον Μάρτιο, η πολωνική τηλεόραση έδειξε έναν ακόμη χάρτη με τον επερχόμενο διαμελισμό της Ουκρανίας (περιοχές L'vov, Volyn' και Ternopol' υπό πολωνικό έλεγχο) μεταξύ Βουδαπέστης, Βαρσοβίας, Βουκουρεστίου κ.λπ.

 

Σήμερα, λέει ο Ρώσος ιστορικός Igor' Šiškin, η μακραίωνη "πολωνική υπεροψία" – η αντίδραση στις τέσσερις ή πέντε διχοτομήσεις της Πολωνίας μεταξύ του 18ου και του 20ού αιώνα - φαίνεται πως ενθαρρύνεται από την Ουάσινγκτον, η οποία πιέζει τη Βαρσοβία να παρέμβει στην Ουκρανία, ακόμη και "εκτός πλαισίου ΝΑΤΟ", να διεξάγει πόλεμο κατά της Ρωσίας και να πάρει πίσω τα λεγόμενα "Kresy Wschodnie" (ανατολικά εδάφη) της παλιάς Rzeczpospolita του 1772, συμπεριλαμβανομένης της δυτικής Λευκορωσίας και της Ουκρανίας, που "πολωνοποιήθηκαν" μεταξύ 1920 και 1939.

 

Και ένας άλλος Ρώσος ιστορικός, ο Evgenij Spitsyn, λέει ότι αν η Βαρσοβία, που δεν πληρώνει τα 17 δισεκατομμύρια ευρώ που λαμβάνει ετησίως από τις Βρυξέλλες, επιμείνει να απαιτεί 1,3 τρισεκατομμύρια ευρώ από τη Γερμανία για "πολεμικές αποζημιώσεις", η οικονομική κρίση θα μπορούσε να οδηγήσει το Βερολίνο να επισημοποιήσει αυτό που σήμερα μόνο κάποιες παρυφές της γερμανικής δεξιάς θέτουν: την απαίτηση για την επιστροφή των γερμανικών εδαφών (κυρίως Πομερανία, Σιλεσία, Ανατολική Πρωσία) που, το 1945, ο Ιωσήφ Στάλιν είχε "παραχωρήσει" στην Πολωνία.

Στην ουσία, μπροστά στην απειλή που αποτελεί για τις ΗΠΑ μια "συμμαχία" κινεζικής βιομηχανίας, ρωσικών πρώτων υλών και γερμανικής τεχνολογίας, η Ουάσιγκτον, ενισχύοντας οικονομικά και στρατιωτικά την "πολωνική αλαζονεία", στοχεύει στη δημιουργία μιας ουδέτερης ζώνης - μιας "από θάλασσα σε θάλασσα" Πολωνίας, - που θα απομονώνει τη Δύση από την Ανατολή και θα πνίγει την γερμανική οικονομία.

 

Όμως,όσον αφορά τη νοτιοανατολική πλευρά, που, σύμφωνα με τον Φρίντμαν, είναι εκτεθειμένη  στην τουρκική απειλή, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε, μόλις πρόσφατα ότι, σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές χώρες που αναζητούν αγωνιωδώς φυσικό αέριο, η Τουρκία δεν έχει τέτοια προβλήματα και μάλιστα, με την ουσιαστική ρωσοτουρκική συμφωνία, στις 12 Οκτωβρίου "ο ίδιος ο Πούτιν δήλωσε ότι η Ευρώπη μπορεί να αγοράζει από την Τουρκία το ρωσικό φυσικό αέριο" το οποίο από τους αγωγούς του Βορρά θα κατευθύνεται προς τη Μαύρη Θάλασσα.

 

Δύο ημέρες αργότερα, ο Ερντογάν δήλωνε και πάλι ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες των δύο χωρών είχαν λάβει εντολή να προχωρήσουν "χωρίς καθυστέρηση" στην υλοποίηση αυτής της πρωτοβουλίας.

 

Σε αυτό το σημείο, όπως σημειώνει ο Oleg Adamovič στην Komsomol'skaja Pravda, αν η ΕΕ ορκιστεί ότι δεν θα αγοράζει φυσικό αέριο από τη Μόσχα,τότε η Άγκυρα μπορεί απλώς να της πουλήσει ένα μείγμα στο οποίο το ρωσικό φυσικό αέριο θα αναμιγνύεται με αέριο από το Αζερμπαϊτζάν ή άλλες χώρες της Κασπίας Θάλασσας, έτσι ώστε "όλοι να κρατήσουν τα προσχήματα" συνάπτοντας συμβάσεις όχι με την Gazprom, αλλά με κάποια τουρκική εταιρεία.

 

Ειδικά από τη στιγμή που, από ρωσικής πλευράς, όλη η υποδομή είναι έτοιμη: αυτό που τώρα ονομάζεται "Turkish Stream", πριν από το 2015 ήταν "South Stream"- το μόνο που λείπει είναι να τοποθετηθούν κάποιοι αγωγοί κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα μέχρι την Τουρκία.

 

Τώρα, ενώ είναι πιθανό να θεωρηθούν κάπως υπερβολικά αισιόδοξες οι εκτιμήσεις της κινεζικής Global Times για την Ευρώπη που "τείνει προς την παγκοσμιοποίηση και τον πολυπολισμό, ενώ την ίδια στιγμή οι ΗΠΑ αναζητούν τρόπους προκειμένου να διατηρήσουν την ηγεμονία τους και έναν μονοπολικό κόσμο", δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί κανείς τι είδους ανταγωνισμός είναι σε εξέλιξη μεταξύ των διαφόρων τμημάτων του ευρωπαϊκού καπιταλισμού και ποια κόμματα (και πάλι, με κάθε σεβασμό) τους εκπροσωπούν, στο άθλιο και αποκρουστικό θέαμα που πλασάρουν ως "πρόβλημα της χώρας", δηλαδή της αστικής τάξης, η οποία είναι παγιδευμένη ανάμεσα στην "ατλαντική πίστη"της και την απέραντη απληστία της για κέρδη.

 [----->]

 

 

 

ΟΙ ΣΠΟΡΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΑΣΗΣ-Η ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΤΩΝ ΡΩΣΩΦΩΝΩΝ ΤΟΥ ΝΤΟΝΜΠΑΣ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΤΗΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ ΤΟ 2004

 

Οι βάσεις της σημερινής σύγκρουσης στην Ουκρανία μπήκαν πριν περίπου δύο δεκαετίες

Του Alexander Nepogodin [ * ]

Στα τέλη Ιουνίου, μετά από σφοδρές μάχες, οι τελευταίες μονάδες των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων αποχώρησαν από το Σεβεροντονέτσκ, ένα μεγάλο βιομηχανικό κέντρο στο δυτικό τμήμα της Λαϊκής Δημοκρατίας του Λουγκάνσκ.

Το 2004, η πόλη φιλοξένησε το περιβόητο συνέδριο των "φεντεραλιστών", των Ουκρανών πολιτικών -εκλεγμένων σε διάφορα επίπεδα- που υποστήριξαν τον υποψήφιο πρόεδρο Βίκτορ Γιανουκόβιτς στην υποστηριζόμενη από τη Δύση Πορτοκαλί Επανάσταση. Τότε, έλεγαν ότι οι διαδηλώσεις στο Κίεβο ήταν μια απόπειρα πραξικοπήματος και προειδοποιούσαν ότι μια κυβέρνηση παράνομη  στην εξουσία θα μπορούσε να επηρεάσει το συνέδριο και να ταχτεί υπέρ της αυτονομίας της νοτιοανατολικής Ουκρανίας για την προστασία των κατοίκων της περιοχής.

Παράλληλα, οι βουλευτές των περιφερειών αποφάσισαν να προχωρήσουν σε δημοψήφισμα για τη μετατροπή της χώρας σε ομοσπονδιακό κράτος και απηύθυναν έκκληση στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν να τους υποστηρίξει. Στο άρθρο αυτό, το RT αφηγείται την πρώτη προσπάθεια των νοτιοανατολικών περιοχών της Ουκρανίας να ανεξαρτοποιηθούν από το Κίεβο και εξηγεί γιατί τα γεγονότα του 2004 ήταν καθοριστικής σημασίας στη μελλοντική ένοπλη σύγκρουση στο Ντονμπάς.

 

ΈΝΑ ΒΗΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ

Οι πολιτικές συζητήσεις σχετικά με πιθανή διάλυση και ανασύσταση της Ουκρανίας διεξάγονται από τότε που η χώρα έγινε ανεξάρτητη το 1991. Η ειρωνεία είναι, ότι ένας από τους πρώτους που αμφισβήτησε την ενότητα της χώρας ήταν ο Βιατσεσλάβ Τσορνοβόλ ,o ιδρυτής του εθνικοδημοκρατικού κόμματος Narodny Rukh (Λαϊκό Κίνημα) και ήρωας των Ουκρανών εθνικιστών. Οπως όλοι γνωρίζουν, ο  Τσορνοβόλ υποστήριζε την πιθανότητα μετατροπής της Ουκρανίας σε ομοσπονδία. Η ιδέα της ομοσπονδιοποίησης ήταν το βασικό θέμα των συζητήσεων που - μέχρι την πολιτική κρίση του Μαϊντάν το 2014 -  χαρακτηριζόταν συνήθως ως "αποσχιστικός" λόγος.

Από το 1989, ο Τσορνοβόλ υποστήριζε ότι η Ουκρανία θα έπρεπε να είναι μια "ένωση εδαφών". "Φαντάζομαι τη μελλοντική Ουκρανία ως ένα ομοσπονδιακό κράτος, μια ένωση εδαφών, τα οποία έχουν έρθει σε επαφή μεταξύ τους κατά τη διάρκεια της ιστορίας και των οποίων οι φυσικές, κλιματικές, πολιτιστικές, εθνογραφικές και γλωσσικές διαφορές, και οι ιδιομορφίες στις οικονομίες, τις συνήθειες και τα έθιμά τους προσδιορίζουν τη μοναδική ποικιλομορφία ενός ενιαίου λαού. Οραματίζομαι τη Λαϊκή Δημοκρατία της Ουκρανίας, η οποία περιλαμβάνει εδάφη όπως η περιοχή του Κιέβου, το Ποντόλιε, η Βολχύνια, η Γαλίτσινα, η Μπουκοβίνα, η Υπερκαρπαθία, η Γκετμανστσίνα, η Σλόμποντα Ουκρανίας, η Ζαπορόζιε, η περιοχή του Ντονέτσκ και η Ταυρία, ενώ η Κριμαία θα μπορούσε να είναι ανεξάρτητος γείτονας ή αυτόνομη δημοκρατία σε συμμαχία με την Ουκρανία", έγραφε.

Ο Τσορνοβόλ πρόσθετε ότι τα ουκρανικά θα πρέπει να είναι η μόνη κρατική γλώσσα στη νέα ομοσπονδία, αν και οι τοπικές αρχές θα μπορούσαν να καταστήσουν ορισμένες επαρχίες δίγλωσσες.

Δύο χρόνια αργότερα, το 1991,ο Βιατσεσλάβ Τσορνοβόλ ξεκινούσε τη λεγόμενη Συνέλευση της Γαλικίας, η οποία τάχθηκε υπέρ της διοικητικής μεταρρύθμισης και της δημιουργίας μιας νέας αυτόνομης περιφερειακής οντότητας, της Γαλικίας ή Γαλιτσίνα, με βάση τη συγχώνευση των περιφερειών Λβιβ (Λβοφ), Τερνοπόλ και Ιβάνο-Φρανκίφσκ. Παρόλο που η συνέλευση ήταν ένας από τους καταλύτες της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας, οι υποστηρικτές του Τσορνοβόλ κατηγορήθηκαν για αυτονομισμό μετά την εκλογή του Λεονίντ Κράβτσουκ στην προεδρία της χώρας. 

Αυτό σε μεγάλο βαθμό οφειλόταν στις απόψεις περί δημιουργίας μιας Δημοκρατίας του Ντονέτσκ και της Νοβοροσίας στη ρωσόφωνη νοτιοανατολική Ουκρανία, οι οποίες απόψεις άρχισαν να διαδίδονται από τη δεκαετία του 1990. Με την πάροδο του χρόνου, οι απόψεις του Τσορνοβόλ άρχισαν να θεωρούνται υπερβολικά ριζοσπαστικές και οι αντίπαλοι της ομοσπονδιοποίησης συνδέουν τα σχέδιά του με τη διάλυση της χώρας για πάνω από 30 χρόνια.

Όταν το 1996 εγκρίθηκε το ουκρανικό σύνταγμα, αυτό όριζε την Ουκρανία ως ενιαίο κράτος, γεγονός που έθετε εκτός ημερήσιας διάταξης το ζήτημα της ομοσπονδιοποίησης . Και όμως, πέρα από τις 24 περιφέρειες και τις δύο ομοσπονδιακού επιπέδου πόλεις (Κίεβο και Σεβαστούπολη), η Ουκρανία περιελάμβανε και την Αυτόνομη Δημοκρατία της Κριμαίας, η οποία, για κάποια χρόνια, είχε ακόμη και δικό της σύνταγμα και πρόεδρο. Όλα αυτά τα χρόνια, οι Ουκρανοί πρόεδροι Λεονίντ Κράβτσουκ και Λεονίντ Κούτσμα κατάφερναν να βρίσκουν τη σωστή ισορροπία στην εξωτερική και εσωτερική πολιτική τους, ειδικά σε ότι αφορά τις σχέσεις μεταξύ των περιοχών που βρίσκονται στις δύο πλευρές της "γραμμής Subtelny", η οποία χρησιμοποιείται παραδοσιακά για να χωρίσει την Ουκρανία σε δύο διακριτά τμήματα.

Ωστόσο, το 2004, όταν ακόμα η έκβαση των διαδηλώσεων ήταν αβέβαιη, οι πολιτικοί που υποστήριζαν τον Γιανουκόβιτς (ο οποίος θεωρείτο "φιλορώσος" από τη Δύση, παρά τις πολυετείς διαπραγματεύσεις του με την ΕΕ) επανέφεραν την ιδέα της ομοσπονδιοποίησης. Τα μέλη του Κόμματος των Περιφερειών υποστήριζαν ότι η Ουκρανία είχε αποτύχει ως ενιαίο κράτος και επομένως έπρεπε να αναδιοργανωθεί ως ομοσπονδία με υψηλό βαθμό αυτονομίας σε επίπεδο διοικητικών και εδαφικών οντοτήτων. Η Ουκρανία περνούσε μια πραγματική κρίση και,ίσως για πρώτη φορά, το σχίσμα αυτό έσπρωχνε τη χώρα στα πρόθυρα μιας ολοκληρωτικής εμφύλιας σύγκρουσης.  

 

 "ΔΕΝ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΝΑ ΕΠΙΤΡΕΨΟΥΜΕ ΣΤΗ ΓΑΛΙΝΙΤΣΑ ΝΑ ΜΑΣ ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ ΤΟ ΠΩΣ ΘΑ ΖΟΥΜΕ’’

Οι μαζικές διαμαρτυρίες στο Κίεβο, που αργότερα θα γίνουν γνωστές ως Πορτοκαλί Επανάσταση, αντιμετωπίστηκαν με μικρό ενθουσιασμό στη νοτιοανατολική Ουκρανία, ιδίως στο Ντονμπάς. Ενώ οι διαδηλωτές στο Μαϊντάν υποστήριζαν ότι "έκλεψαν" τη νίκη από το "φιλοευρωπαίο" υποψηφίου τους, Βίκτορ Γιούσενκο, πολλοί υποστηρικτές του Γιανουκόβιτς ένιωθαν το ίδιο βλέποντας τους αντιπάλους τους να ζητούν την ακύρωση των επίσημων εκλογικών αποτελεσμάτων, που είχαν ανακηρύξει νικητή τον τελευταίο. Η απάντηση στις διαδηλώσεις, στην πρωτεύουσα, ήταν άμεση.

Στις 28 Νοεμβρίου, το Πανουκρανικό Κογκρέσο των βουλευτών όλων των βαθμίδων υποδέχθηκε περισσότερους από 3.500 αντιπροσώπους από όλη τη χώρα που τάσσονταν υπέρ του Γιανουκόβιτς. Οι βουλευτές θεωρούσαν τις διαμαρτυρίες ως μια απόπειρα πραξικοπήματος και προειδοποιούσαν ότι μια παράνομη κυβέρνηση υπό την ηγεσία του Γιούσενκο που θα έλεγχε το Κίεβο θα ανάγκαζε το συνέδριο να αποφασίσει την αυτονομία της νοτιοανατολικής Ουκρανίας προκειμένου να προστατευθούν οι κάτοικοί της. 

2004, "Πορτοκαλί Επανάσταση" στην Ουκρανία. Οι ανυποψίαστες μάζες εφαρμόζουν ένα κυνικό σενάριο που εκπονήθηκε προσεκτικά στην Ουάσιγκτον.

Η τελική απόφαση του συνεδρίου, η οποία εγκρίθηκε ομόφωνα από τους αντιπροσώπους του, ανέφερε :

"Εάν η κοινωνικοπολιτική κατάσταση στη χώρα εξελιχθεί σύμφωνα με το χειρότερο σενάριο κρίσης, θα παραμείνουμε σταθεροί και ενωμένοι για να υπερασπιστούμε την ψήφο του λαού της Ουκρανίας φτάνοντας μέχρι τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για αλλαγές στη διοικητική και εδαφική δομή της Ουκρανίας". Η σημασία της συγκέντρωσης αναβαθμίστηκε περαιτέρω από την παρουσία του δημάρχου της Μόσχας Γιούρι Λουζκόφ, ο οποίος επέπληξε με έντονο τρόπο τη ριζοσπαστική αντιπολίτευση της Ουκρανίας. "Από τη μία πλευρά, βλέπουμε αυτό τη σφαγή με πορτοκαλί χρώμα [το πορτοκαλί έγινε το σύμβολο της υποστήριξης στον Γιούσενκο - RT], το οποίο ισχυρίζεται ότι εκπροσωπεί την πλειοψηφία των Ουκρανών. Ενώ από την άλλη, έχουμε αυτή την ήρεμη δύναμη που συγκεντρώθηκε σήμερα σε αυτή την αίθουσα", δήλωνε ο Λουζκόφ χειροκροτούμενος.

Παράλληλα, το Περιφερειακό Συμβούλιο του Λουγκάνσκ κατέθετε ένα εναλλακτικό σχέδιο, προτείνοντας την ίδρυση της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Νοτιοανατολικής Ουκρανίας με πρωτεύουσα το Χάρκοβο. Επιπλέον,οι τοπικοί βουλευτές ζήτησαν από τον πρόεδρο Πούτιν να τους βοηθήσει να οργανώσουν δημοψήφισμα για την ομοσπονδιοποίηση της Ουκρανίας. Το δημοψήφισμα προγραμματίστηκε για τις 5 Δεκεμβρίου 2004. Παράλληλα, το Περιφερειακό Συμβούλιο του Ντονέτσκ αποφάσισε τη δημιουργία της δικής του αστυνομικής δύναμης.

Οι ηγέτες των νοτιοανατολικών περιοχών της Ουκρανίας άρχισαν να εκφράζουν την υποστήριξή τους στην ιδέα της αναδιοργάνωσης της χώρας. Οι αρχές του Χαρκόβου αποφάσισαν να συστήσουν επιτροπές που θα είχαν εκτελεστική κρατική εξουσία. Ο κυβερνήτης Γεβγένι Κουσνάρεφ που εξελέγη επικεφαλής της περιφερειακής εκτελεστικής επιτροπής - ήταν γνωστός ως φιλορώσος πολιτικός και υποστηρικτής της ομοσπονδιοποίησης και ως υποψήφιος για την προεδρία σύμφωνα με πολλούς δημοσιογράφους και ακτιβιστές. Στις αρμοδιότητές του εκείνη την εποχή περιλαμβανόταν ο συντονισμός μεταξύ άλλων συμβουλίων στα νοτιοανατολικά εδάφη. Η περιφέρεια του Χαρκόβου σταμάτησε επίσης να καταβάλλει πληρωμές στον εθνικό προϋπολογισμό, περιμένοντας να σταθεροποιηθεί η κατάσταση στο Κίεβο.

Ο Κουσνάρεφ ήταν αυτός που διατύπωσε την ιδέα που καθόρισε αργότερα την εξέλιξη της ένοπλης σύγκρουσης στο Ντονμπάς. Μιλώντας στο συνέδριο του Σεβεροντόνετσκ, είπε: "Θα ήθελα να σας υπενθυμίσω ότι βρισκόμαστε 400 χιλιόμετρα μακριά από το Κίεβο και 40 χιλιόμετρα μακριά από τη Ρωσία. Αντιλαμβανόμαστε ότι τα πράγματα ανατολικά είναι πολύ διαφορετικά από τη Γαλικία στα δυτικά. Δεν επιβάλλουμε τον τρόπο ζωής μας στη Γαλικία, αλλά δεν θα αφήσουμε ποτέ τη Γαλικία να μας κάνει κήρυγμα". Μαζί με τον Μπόρις Κολέσνικοφ,τον επικεφαλής του Περιφερειακού Συμβουλίου του Ντονέτσκ, πρότεινε τη διοργάνωση δημοψηφίσματος σε κάθε πόλη για να διαπιστωθεί αν οι άνθρωποι εμπιστεύονται την κυβέρνηση και ρώτησε τι σκέφτονται για την "επανεκκίνηση" της Ουκρανίας ως ομοσπονδιακή δημοκρατία. 

Όλη αυτή η πολιτική δραστηριότητα στα νοτιοανατολικά της χώρας προκάλεσε σοβαρές ανησυχίες στη Δύση, και οι κυβερνήσεις άρχισαν να βλέπουν ως πολύ πιθανή τη διάλυση του κράτους. Οι διπλωματικές οδοί ενεργοποιήθηκαν. Οι εκπρόσωποι της ΕΕ και της Ρωσίας άρχισαν να πραγματοποιούν συχνές επισκέψεις προκειμένου να καταλήξουν σε κάποιους συμβιβασμούς. Στο τέλος της ημέρας,  οι αποφάσεις δεν περιλάμβαναν κάποιο δημοψήφισμα, αλλά συμφωνήθηκε μια διαδικασία για τη μεταβίβαση της εξουσίας στον Γιούσενκο. Ο συμβιβασμός λειτούργησε ως εξής: Ο Γιούσενκο πήρε το πράσινο φως στις εκλογές και η νίκη του στον δεύτερο γύρο έγινε αποδεκτή από τους αντιπάλους του. Ως αντάλλαγμα, συμφώνησε να αλλάξει το σύνταγμα και να μειωθούν τα προεδρικά προνόμια από την 1η Ιανουαρίου 2005, μετατρέποντας έτσι την Ουκρανία σε κοινοβουλευτική δημοκρατία. Εντωμεταξύ οι τοπικές κυβερνήσεις στα νοτιοανατολικά ολοκλήρωναν τα σχέδιά τους.

ΈΝΑ ΒΗΜΑ ΠΙΟ ΚΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΑΒΥΣΣΟ

Όσο περνούσε ο καιρός, όλοι ήθελαν να ξεχάσουν το συνέδριο των "φεντεραλιστών" στο Σεβεροντόνετσκ και τα προγράμματα που ανακοίνωσαν οι τοπικές κυβερνήσεις στα νοτιοανατολικά. Τα θυμήθηκαν μόνο όταν έγιναν απόπειρες εκβιασμού ή φυλάκισης των τοπικών ανώτατων στελεχών. Ωστόσο, η σημασία αυτών των γεγονότων δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί. Ήταν η πρώτη φορά που οι νοτιοανατολικές περιοχές της χώρας κατέστησαν σαφές ποια ήταν η απάντησή τους στους "πατριώτες" στο Κίεβο που προσπαθούσαν να καταλάβουν την εξουσία και να αγνοήσουν τη γνώμη του μισού πληθυσμού της χώρας. Τότε, δεν υπήρξαν συνέπειες, επειδή τα μέρη της σύγκρουσης επεξεργάστηκαν μια λύση βασισμένη σε συμβιβασμό, ενώ η Ρωσία απείχε από κάθε υποστήριξη και πιέσεις προς τον Γιανουκόβιτς.

Λίγο αργότερα, όμως, τα μέλη της συγκέντρωσης του Σεβεροντόνετσκ δέχθηκαν σοβαρές πιέσεις. Εναντίον του Eβγένι Κουσνάρεφ - γνωστού μέλους του Κόμματος των Περιφερειών - ασκήθηκε ποινική δίωξη για αυτονομιστική δράση, η οποία αργότερα αποσύρθηκε. Αυτό ήταν αρκετό για τον Κουσνάρεφ ώστε να πάρει αποστάσεις από την ατζέντα του αυτονομισμού, και να στραφεί σε περιφερειακά ζητήματα. Το 2005, "δέσμευσε", όπως είπε, τον Γιανουκόβιτς συγχωνεύοντας την πλατφόρμα της Νέας Δημοκρατίας στην οποία ηγείτο με το Κόμμα των Περιφερειών. Οι δύο πολιτικοί κατέβηκαν μαζί στις βουλευτικές εκλογές του 2006. Ο Κουσνάρεφ ήταν αυτός που ασχολήθηκε περισσότερο με τα θέματα του προεκλογικού προγράμματος, συμπεριλαμβανομένου του θέματος του καθεστώτος της ρωσικής γλώσσας.

Τον Ιανουάριο του 2007, ο Κουσνάρεφ τραυματίστηκε σοβαρά σε κυνήγι λύκων στην περιοχή Ιζιούμ της περιφέρειας Χαρκόβου. Τον πυροβόλησε ένας από τους φίλους του, ο οποίος τον είχε συνοδεύσει στο κυνήγι. Μια ημέρα αργότερα, ο Κουσνάρεφ πέθανε παρά τις δύο χειρουργικές επεμβάσεις στις οποίες είχε υποβληθεί. Θεωρούνταν ο κορυφαίος αντίπαλος του Μαϊντάν και φιλορώσος υποψήφιος για την προεδρία.

ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΔΝΕΙΣΤΕΡΙΑ : ΘΑ ΕΞΑΠΛΩΘΕΊ Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ ΚΑΙ ΣΕ ΑΛΛΑ ΜΕΡΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ;

Τα γεγονότα εκείνων των ετών - το Μαϊντάν, οι απόπειρες ομοσπονδιοποίησης στη νοτιοανατολική Ουκρανία και ο θάνατος ενός δημοφιλούς υπέρμαχου της Ρωσίας και του φεντεραλισμού, του Εβγένι Κουσνάρεφ - σηματοδότησαν το τέλος της πρώτης εποχής στην ιστορία της ανεξάρτητης Ουκρανίας. Οι άνθρωποι που βρίσκονταν στην εξουσία, του Κούτσμα συμπεριλαμβανομένου, κάθε άλλο παρά αναμάρτητοι ήταν. Είχαν πολλά σε βάρος τους για τα οποία έπρεπε να λογοδοτήσουν. Όμως είχαν διαμορφωθεί στη σοβιετική εποχή και είχαν ένα αίσθημα ευθύνης για τη χώρα τους και κατανοούσαν πόσο περίπλοκη ήταν πραγματικά η κατάσταση στην Ουκρανία και στο εξωτερικό.

Ολη αυτή την περίοδο, οι πολιτικοί απέφευγαν να κάνουν το οποιοδήποτε ριζοσπαστικό βήμα και προσπαθούσαν να επιλύσουν τις συγκρούσεις μέσω συμβιβασμών. Όταν, όμως,ήρθε στην εξουσία ο ο Γιούσενκο, εγκατέλειψε αυτή την προσέγγιση και προσπάθησε να επιβάλει στην Ουκρανία μια ατζέντα που ήταν ξένη για εκατομμύρια πολίτες της. Η επιθετική "ουκρανοποίηση" της χώρας και μια πολιτική που αποσκοπούσε στην απομάκρυνση της χώρας από τη Ρωσία οδήγησαν τελικά σε αύξηση των εντάσεων και μια παρατεταμένη πολιτική κρίση.

Όλα αυτά έφεραν την Ουκρανία στη σημερινή της κατάσταση - μια χώρα που μαστίζεται από εσωτερικές πολιτικές κρίσεις και οικονομική αστάθεια, ένα έθνος που υφίσταται εδαφικές απώλειες και καταστρέφεται από μια ένοπλη σύγκρουση στα νοτιοανατολικά η οποία ξεκίνησε το 2014. Σήμερα, οι Ουκρανοί αναπολούν την περίοδο εκείνη, η οποία έληξε το 2004, ως την τελευταία ειρηνική εποχή στη σύγχρονη ιστορία της χώρας τους. Η αποτυχία του Κιέβου να βγάλει τα σωστά συμπεράσματα από την "υπόθεση Σεβεροντόνετσκ" συνέβαλε στην τραγωδία που βίωσε η Ουκρανία το 2014. Η ουκρανική κοινωνία δεν μπόρεσε ποτέ να γεφυρώσει το εσωτερικό της χάσμα και η επανάσταση που ήρθε μια δεκαετία αργότερα δίχασε τη χώρα ακόμη περισσότερο, οδηγώντας στην απώλεια της Κριμαίας και σε έναν αιματηρό πόλεμο στο Ντονμπάς.

How the Russian-speaking Donbass first attempted to win independence from Ukraine in 2004

[ * ] Alexander Nepogodin, δημοσιογράφος γεννημένος στην Οδησσό , ειδικός σε θέματα Ρωσίας και πρώην Σοβιετικής Ένωσης.

[----->]