Ελλάδα: ένα περίπλοκο παιχνίδι

Του Ζακ Σαπίρ

Ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε τις ελληνικές εκλογές στις 25 Ιανουαρίου. Έχουν περάσει λίγες μέρες, οπότε   μπορούμε τώρα να αρχίσουμε να αναλύουμε τα γεγονότα. Μετά από μια εβδομάδα εκπλήξεων από  μια κυβέρνηση που εφαρμόζει το πρόγραμμά της (και που κρατά τις υποσχέσεις της),μετά τις πρώτες ενέργειες του επιτελείου του Αλέξη Τσίπρα (και του νέου Υπουργού Οικονομικών του), μετά τον υποβιβασμό της "τρόικας », τη συμμαχία ΔΝΤ,  Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και  Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στη θέση  των υπό κατάργηση  εργαλείων [1], ας προχωρήσουμε σε μια ανάλυση  της  στρατηγικής  του ΣΥΡΙΖΑ.

Η στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ

Η στρατηγική του συνοψίζεται σε ένα σημείο. Ο Τσίπρας θέλει να έχει κάποια περιθώρια ελιγμών στον προϋπολογισμό της  Ελλάδας. Για τον σκοπό αυτό θέλει να "ανακτήσει" 6-8 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου, που σήμερα διατίθενται για την εξόφληση των τόκων του ελληνικού χρέους. Τα χρήματα αυτά τα θέλει  για να υλοποιήσει τα  μέτρα  που μπορούν να βοηθήσουν τον ελληνικό λαό να μην υποκύψει.

 Πρόκειται για  μια πραγματικότητα  τραγική, αλλά αρκετά προφανή. Η μείωση των δαπανών για τόκους είναι απαραίτητη και θα επιτρέψει στην κυβέρνηση να θεσπίσει ένα πρόγραμμα εξόδου από τη λιτότητα. Αυτός είναι ο λόγος  που ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε τη μερική διαγραφή του χρέους, ή τουλάχιστον  μια συμφωνία παράτασης των πληρωμών  20-30 χρόνια, μία από τις προτεραιότητές του. 

Γνωρίζουμε  ότι, ως προς αυτό, η Ελλάδα  έχει την υποστήριξη τόσο των οικονομολόγων,  όσο και της  κυβέρνηση των ΗΠΑ. Γνωρίζουμε επίσης ότι τα αποθέματα της Ελλάδα δεν επαρκούν ώστε να μπορέσει η χώρα να πληρώσει τους πιστωτές στις αρχές Ιουλίου. Συνολικά, η Ελλάδα θα πρέπει να πληρώσει 23 δισεκατομμύρια  ευρώ. Δεδομένου ότι ο Τσίπρας απέρριψε την τελευταία δόση του σχεδίου ενίσχυσης της  "τρόικας", αυτό σημαίνει ότι μια συμφωνία θα πρέπει να υπογραφεί  πριν από το καλοκαίρι.

Αλλά η ελληνική κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει ένα πολύ σκληρό μέτωπο  χωρών με επικεφαλής τη Γερμανία. Γνωρίζουμε ότι η τελευταία, σύμφωνα με τις δηλώσεις της καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ, αντιτίθενται σθεναρά σε οποιαδήποτε διαγραφή του χρέους. Ωστόσο, αυτό αφήνει την πόρτα ανοιχτή  στην κατάληξη μιας συμφωνίας. Είναι σαφές ότι η συζήτηση θα επικεντρωθεί στη φύση και τη διάρκεια της.

Είναι βέβαιο ότι ο Αλέξης Τσίπρας θα συνδέσει το θέμα της χώρας του με  τη γενική αναθεώρηση των πολιτικών λιτότητας. Έτσι, συγκρούεται μετωπικά με τη γερμανική πολιτική που ισχυρίζεται ότι, η λιτότητα είναι η μόνη σωτηρία. Αυτό σημαίνει ότι η σύγκρουση με τη Γερμανία, και  τους συμμάχους της, είναι αναπόφευκτη και είναι σαφές ότι σε αυτή τη σύγκρουση θα υπάρξει ένας νικητής και ένας ηττημένος. Το διακύβευμα είναι υψηλό για τον Αλέξη Τσίπρα, αλλά και για την Άνγκελα Μέρκελ. 

Αν η Μέρκελ  υποστεί μια ήττα, και  λυγίσει μπροστά στη θέληση  άλλων χωρών, όχι μόνο θα εξασθενούσε πολύ η πολιτική της θέση στη Γερμανία, αλλά θα επηρεαζόταν σε μεγάλο βαθμό και η αξιοπιστία των θέσεων της. Αν υποχωρήσει  σε αυτό το κρίσιμο σημείο, ποια θα ήταν τα επιχειρήματα της  Γερμανίας για να μην αφήσει να μετατραπεί σταδιακά η ευρωζώνη σε  ένωση μεταφοράς πόρων; Αλλά αν ήταν ο Αλέξης Τσίπρας αυτός που θα υποχωρούσε, τότε θα κατέστρεφε το πολιτικό του μέλλον, και αυτό του ΣΥΡΙΖΑ και θα έμενε  το πεδίο ελεύθερο στην άκρα  δεξιά.

Διαπραγμάτευση και θεωρία των  παιγνίων.

Σήμερα βλέπουμε να "παίζεται" ένα παιχνίδι μπλόφα  στη μπλόφα. Το δίδυμο Τσίπρα-Βαρουφάκη (Υπουργός Οικονομικών) παίζει θαυμάσια  το ρόλο  του "καλού  και του κακού μπάτσου ". Το ίδιο και η  Άνγκελα Μέρκελ, που παίζει θαυμάσια το χαρτί του ανένδοτου σκληρού αν και είναι  σαφές ότι υπάρχουν πολλά περιθώρια ελιγμών σε όλα αυτά. Και πρέπει να γνωρίζουμε ότι η Θεωρία των Παιγνίων είναι ένα μόνο από τα δυνατά σημεία του Υπουργού Οικονομικών [2].Ο  Βαρουφάκης υποστηρίζει  ότι οι τρέχουσες διαπραγματεύσεις μπορούν να εκφραστούν ως  μία εκδοχή του "διλήμματος των φυλακισμένων". Αλλά αυτό το παιχνίδι μπορεί να μετατραπεί σε ένα  πολύ γνωστό μοντέλο  της θεωρίας των παιγνίων,  το "παιχνίδι του δειλού"  ((game of chicken, στα αγγλικά το κοτόπουλο έχει τη φήμη του δειλού, όπως το κουνέλι, ΣτΜ) [3].

Αυτό το σχήμα  σχηματοποιεί  μια σκηνή οικεία στους λάτρεις  του σινεμά ((Επαναστάτης χωρίς αιτία. Δύο  οδηγοί ανταγωνίζονται ο ένας εναντίον του άλλου  σε ένα αγώνα  "κόντρας" αυτοκινήτων με τα αυτοκίνητα να κινούνται με μεγάλη ταχύτητα μετωπικά. Όποιος στρίψει πρώτος το τιμόνι, φοβούμενος  τη σύγκρουση, χάνει. Είναι  "κότα" . Αν κανένας δεν υποχωρήσει και δεν στρίψει, τα δύο οχήματα θα συγκρουστούν, και θα υπάρξουν δύο νεκροί ... Αυτό το παιχνίδι, εάν δεν επαναληφθεί (και δεν υπάρχει εμπειρία), και αν δεν συμβεί κάτι απρόσμενο, αναγνωρίζει μόνο την ολοκληρωτική νίκη του ενός επί "του άλλου. Αυτό διαφέρει  αρκετά  από το δίλημμα του φυλακισμένου, και δείχνει  κάποιο  ενδιαφέρον για σιωπηρή συνεργασία . [4]

Μπορούμε να πούμε  πως, αναλογιζόμενοι  τις συνέπειες σε περίπτωση "υποχώρησης" , τόσο ο Τσίπρας  όσο και η Μέρκελ θα μπορούσαν να συγκρουστούν μετωπικά, και να τραβήξουν την αντιπαράθεση ως το τέλος. Επομένως, ο κίνδυνος  να μην καταλήξουν  οι διαπραγματεύσεις σε ένα  συμβιβασμό, αλλά η κάθε πλευρά  να  μην αποκλίνει καθόλου από τις θέσεις  της, είναι μεγάλος.

Τι θα σημάνει όμως μια μετωπική σύγκρουση, στην περίπτωση της Ελλάδας ; Αν η Γερμανία αρνηθεί  να παραδεχτεί  ότι η λιτότητα δεν λειτουργεί, είτε για ιδεολογικούς λόγους είτε για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της, που σημαίνει  και την άρνηση  της να ενδώσει στην Ελλάδα, ως Ελλάδα (θυμάστε τα προσβλητικά λόγια  για  τους "συλλέκτες ελιών"), και αν  από την πλευρά της Αθήνας υπάρχει μια άρνηση να ενδώσει  γιατί αυτό θα σήμαινε το τέλος της εμπειρίας του ΣΥΡΙΖΑ, η ιδέα μιας μετωπικής σύγκρουσης έχει νόημα. Σε αυτή την περίπτωση, από σήμερα μέχρι τον Ιούλιο δεν θα υπάρξει κάποια λύση και η Ελλάδα πρέπει να χρεοκοπήσει. Η αντίδραση της ΕΚΤ θα είναι να κόψει τη χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών, η οποία θα οδηγήσει στην απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να κινητοποιήσει την ελληνική Κεντρική Τράπεζα, για να μην σταματήσει η πίστωση προς τις τράπεζες και, η Ελλάδα θα βγει από το ευρώ.

Αμφισβήτηση ή ρήξη

Σε αυτό το παιχνίδι στρατηγικής, είναι βέβαιο ότι η Ελλάδα σκόπιμα επέλεξε  μια στρατηγική  του Τόμας Σέλινγκ, ενός από τους θεμελιωτές  της Θεωρίας των παιγνίων, αλλά και  της  θεωρίας της Πυρηνικής Αποτροπής, ή "καταναγκαστικής ανεπάρκειας" [5].Ο  όρος "καταναγκαστική ανεπάρκεια" επινοήθηκε από τον L. Wilmerding το 1943 για να περιγράψει μια κατάσταση στην οποία  παίκτες επιβαρύνονται με δαπάνες χωρίς να έχουν εξασφαλίσει πρώτα  τα  χρήματα, γνωρίζοντας ότι ηθικά η κυβέρνηση δεν θα μπορέσει να αρνηθεί να τους  χρηματοδοτήσει  [6]. 

Η συμβολή του Σέλινγκ είναι ότι απέδειξε πως είναι δυνατό να γενικεύσουμε αυτή την κατάσταση και η θέση  αδυναμίας να μετατραπεί σε μέσο καταναγκασμού σε άλλους.

 Έδειξε επίσης ότι θα ήταν λογικό για έναν παίκτη  που γνωρίζει  από πριν ότι βρίσκεται σε θέση αδυναμίας, να ενισχύσει  την αδυναμία του,για να την χρησιμοποιήσει  με καλύτερες προϋποθέσεις  σε μια διαπραγμάτευση. Σε αντίθεση με τον Τζακ Λόντον, στο σημείο αυτό μπορούμε να μιλάμε για μια "δύναμη των αδυνάτων" [7]. 

Μ’ αυτή την έννοια μπορεί κανείς να κατανοήσει την άρνηση της ελληνικής κυβέρνησης να δεχθεί  να πάρει από την "τρόικα"  την  τελευταία δόση του πακέτου στήριξης ύψους 7 δισεκατομμυρίων ευρώ. Εννοείται ότι απορρίπτοντας τη νομιμότητα της λεγόμενης  "τρόικας", δεν θα μπορούσε,φυσικά,  να επωφεληθεί. Αλλά, η χειρονομία αυτή  σπρώχνει εθελοντικά  την Ελλάδα προς το χείλος του γκρεμού, και ταυτόχρονα δείχνει την αποφασιστικότητά της να φτάσει ως το βάθος (όπως  όταν ο Κορτέζ έκαψε τα πλοία του πριν  κατακτήσει το Μεξικό) κάτι που  αυξάνει την  πίεση στην Γερμανία. Αυτό ονομάζεται πλήρης  "καταναγκαστική ανεπάρκεια".

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν συνειδητοποιήσει τη σοβαρότητα της κατάστασης. Είναι γνωστό ότι ο Μπαράκ Ομπάμα  κάλεσε την  Άνγκελα Μέρκελ στην Ουάσιγκτον για τις 9 Φεβρουαρίου [8]. Στην ημερήσια διάταξη της συνάντησης , θα είναι, φυσικά, το πρόβλημα της Ελλάδας. Σημειώστε ότι αυτό αποδεικνύει τη συνεχή εμπλοκή  των ΗΠΑ στις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Όλοι όσοι ουρλιάζουν ότι το ευρώ θα  μας έκανε  ανεξάρτητους από το δολάριο καλά θα κάνουν να αναλογιστούν τη σημασία αυτής της συνάντησης. Η "ευρωπαϊκή" πολιτική σε μεγάλο βαθμό αποφασίζεται  στην Ουάσιγκτον. Και αυτό είναι  απόλυτα λογικό, αφού  το ευρώ αποτελεί την τελευταία γραμμή άμυνας του δολαρίου. Αν το ευρώ  καταρρεύσει,  το δολάριο θα βρεθεί ακάλυπτο  απέναντι  στη διεθνή κερδοσκοπία.

Πιθανόν  λοιπόν  η Μέρκελ να αναγκαστεί  σε υποχώρηση. Αν το κάνει, όμως,θα  ξεκινήσει  μια διαδικασία  με κίνδυνο  να χάσει τελείως  τον έλεγχο της κατάστασης, τόσο στην Ευρώπη όσο και στη Γερμανία. Στην Ευρώπη,η υποχώρηση της έναντι της  Ελλάδας  θα ενθαρρύνει άμεσα νέες απαιτήσεις.

 Τότε,η αξιοπιστία της γερμανικής θέσης θα καταρρακωθεί, και η Γερμανία θα αναγκαστεί να κάνει κι άλλες  παραχωρήσεις που θα αυξήσουν αναπόφευκτα  το κόστος της συμβολής της στην Ευρώπη. Αυτό θα σηματοδοτήσει την δημιουργία της περιβόητης "Ένωσης μεταφοράς πόρων", που αποτελεί τον εφιάλτη  μεγάλου μέρους της γερμανικής ηγεσίας. Αλλά, και στο εσωτερικό της χώρας της, η Άνγκελα  Μέρκελ θα χάσει το πλεονέκτημα της "σκληρής"  της  θέσης και θα υπόκειται σε πολλαπλές πιέσεις είτε από τους ίδιους τους ψηφοφόρους της ,είτε από τους πολιτικούς συμμάχους της, για να μην αναφέρουμε το κόμμα που είναι κατά του ευρώ,το AFD,που παραμονεύει.

Το μόνο που απομένει, λοιπόν στη Μέρκελ είναι να επιλέξει  μεταξύ  ανυποληψίας, στη χώρα της  και στο εξωτερικό, και τη ρήξη.

Η αρχή  του  τέλους;

Την κόντρα είναι φυσικό να την  παρακολουθούν  γενικότερα  και  άλλες χώρες. Οι γαλλικές αρχές ονειρεύονται να παίξουν το ρόλο του μεγάλου διαμεσολαβητή  αυτής της προαναγγελθείσας σύγκρουσης . Αλλά εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με ένα συνέδριο του Σοσιαλιστικού κόμματος. "Σύνθεση"  μεταξύ εντελώς  αντίθετων  συμφερόντων δεν μπορεί να υπάρξει. Η  Γαλλία  είναι όμηρος  μιας θρησκευτικού χαρακτήρα  πίστης στη ευρωζώνη , που ενώνει  ένα μέρος της πολιτικής μας τάξης. Είναι βέβαιο ότι στην απέλπιδα προσπάθεια να βρεθεί μια "σύνθεση", ο Φρανσουά Ολάντ θα χάσει την αξιοπιστία του. Και  είναι πραγματικά  συμβολικό το γεγονός ότι η Γερμανία συζητά με τις Ηνωμένες Πολιτείες και όχι με τη Γαλλία. Η τελευταία δεν μετράει. Και αυτό είναι ένα από τα διδάγματα της κρίσης και της ανόδου  του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία.

Βρισκόμαστε ίσως στην αρχή του τέλους, τόσο στην Ευρώπη όσο και στη Γαλλία. Και η προοπτική αυτή τρομοκρατεί και συναρπάζει τους πολιτικούς φορείς.

[1] http://www.rtbf.be/info/monde/detail_le-president-de-la-commission-europeenne-veut-supprimer-la-troika?id=8892950

[2] Βλέπε Varoufakis Y., Rational Conflict. Oxford, Blackwell, 1991 ou encore, du même auteur (avec Hargreaves-Heap S.) Game Theory: A critical text. London and New York, Routledge, 2004

[3] Sugden, R., The Economics of Rights, cooperation and welfare, 2η έκδοση, Palgrave Macmillan, Λονδίνο-Νέα Υόρκη 2005

[4] Skyrms, B., Evolution of the Social Contract. New York, Cambridge University Press, 1996.

[5] Τ Schelling, Evolution of the Social Contract, Harvard University Press, Cambridge (Mass.), 1960.

[6] Kiewiet, D., Roderick McCubbins et Mathew D. The logic of delegation: congressional parties and the appropriations process, Chicago (Ill.), University of Chicago Press. 1991, pp. 213–249.

[7] Τ Schelling, The Strategy of conflict, ό.π.. σ. 37.

[8]http://www.lesechos.fr/monde/europe/0204126541149-le-buzz-des-etats-unis-barack-obama-va-recevoir-angela-merkel-a-la-maison-blanche-1089589.php

http://russeurope.hypotheses.org/3389 

[--->] 

Ζακ Σαπίρ: Το μήνυμα ελπίδας του ΣΥΡΙΖΑ

Ο ΣΥΡΙΖΑ λοιπόν νίκησε και έλαβε 149 έδρες. Ο Αλέξης Τσίπρας, ο χαρισματικός ηγέτης του, είναι ο μεγάλος νικητής των εκλογών της Κυριακής 25η Ιανουαρίου. Πολλοί χάρηκαν, κάποιοι επιδεικνύοντας μια σκανδαλώδη αναίδεια. Είδαμε ηγέτες του γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, όπως ο ΜΜ. Cambadélis και ο Désir, οι οποίοι μόλις πριν δύο χρόνια περίπου έβαζαν κυριολεκτικά βέτο στον ΣΥΡΙΖΑ, να σπεύδουν τώρα να πανηγυρίσουν τη νίκη του. Υπάρχουν άνθρωποι "που δεν ντρέπονται», όπως λένε στη Νότια Γαλλία ... Είναι αλήθεια ότι η ήττα των ελλήνων "σοσιαλιστών" του ΠΑΣΟΚ είναι παραδειγματική (λιγότερο από το 5% των ψήφων), όπως είναι σαφές και  το χαστούκι που δέχτηκε η φιλελεύθερη δεξιά Νέα Δημοκρατία. Αλλά αυτή,ειδικά, η νίκη, ανοίγει μια νέα πολιτική φάση στη ζώνη του ευρώ.

Τι θα κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ;

Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι σε καμία περίπτωση επαναστατικό. Αλλά για τη σημερινή Ελλάδα η σημερινή ημέρα σηματοδοτεί μια πραγματική ρήξη. Σε κοινωνικό επίπεδο, προβλέπεται αύξηση του κατώτατου μισθού στα 750 € (σε σύγκριση με τα κάτω από τα 600 € ), δέκατη τρίτη σύνταξη για τις συντάξεις κάτω των 700 € και  αύξηση του ορίου του ετήσιου φορολογητέου εισοδήματος για τα φυσικά πρόσωπα, το οποίο είχε μειωθεί στα 5.000 ευρώ, και τώρα θα ανέβει στα  12.000 ευρώ. Το κόστος του πακέτου, ο ΣΥΡΙΖΑ το υπολογίζει  σε κάτι λιγότερο από 12 δισεκατομμύρια ευρώ. Το βασικό όμως είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δηλώσει την αντίθεσή του στην καταβολή των δύο τρίτων περίπου του ελληνικού δημόσιου χρέους και αυτό  θα μπορούσε να είναι το σημείο μιας πιθανής σύγκρουσης με τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, αφού οι ευρωπαϊκές αρχές είναι στην πραγματικότητα πιο ευαίσθητες στο θέμα του ελληνικού χρέους παρά στα μακροοικονομικά μέτρα, τα οποία σε μεγάλο βαθμό φαίνονται  αναπόφευκτα.

Ζακ Σαπίρ: Το ευρώ και το ρίσκο της κουκουβάγιας

 του Ζακ Σαπίρ, 30 Δεκεμβρίου 2014

Όπως προβλέπει το Σύνταγμα, στην Ελλάδα θα γίνουν πρόωρες εκλογές στις 25 Ιανουαρίου. Με την αδυναμία του πρωθυπουργού Σαμαρά να εκλέξει τον υποψήφιό του για την Προεδρία της Δημοκρατίας (στην Ελλάδα απαιτείται μια πλειοψηφία 180 βουλευτών του κοινοβουλίου), έφτασε η ώρα της τελικής αναμέτρησης. 

Η αναμέτρηση αυτή θα σημάνει το τέλος μιας απάνθρωπης πολιτικής που επιβλήθηκε από το Σαμαρά με τις εντολές της "τρόικας", δηλαδή, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

 Και θα τελειώσει και η υποκριτική πολιτική αυτής της κυβέρνησης που ελέγχεται από ψηλά,η οποία ούτε τα οικονομικά του δημοσίου κατάφερε να συμμαζέψει (μέρος των φορολογικών εσόδων είναι «πλασματικά», αφού οι έλληνες δεν μπορούν να πληρώσουν) ούτε έφερε την ανάπτυξη . Ο Σαμαράς ανακοίνωσε μια "λαμπρή επίδοση" ,ανάπτυξη 0,7%, με τη χώρα να έχει βιώσει από το 2009 μια ύφεση περίπου 25%.

Οι εκλογές αυτές είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας οξύτατης παρέμβασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη δημοκρατική ζωή των λαών. Δεν είναι λίγοι οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι που έχουν αρχίσει  ήδη να απειλούν τους Έλληνες ψηφοφόρους με τα χειρότερα σε περίπτωση που ψηφίσουν "λάθος". 

Ζακ Σαπίρ : Η Γερμανία κατέστρεψε την αγορά της ευρωζώνης

Σε συνέντευξη του στο AGRAPRESSE στις 13 Ιανουαρίου ,ο  Σαπίρ εξηγεί για ποιο λόγο η Γερμανία δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ένα γενικό μοντέλο που μπορεί να το ακολουθήσουν όλοι , και αναφέρεται στην διαμαρτυρία των κόκκινων μπερέδων στη Βρετάνη , αναλύοντας ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά τους .

του Yannick Curt

Για πολλά χρόνια , μέχρι την εκστρατεία για τις προεδρικές εκλογές του 2012 , σχεδόν όλος ο πολιτικός κόσμος αναφερόταν στο γερμανικό μοντέλο το οποίο η Γαλλία θα πρεπε να ακολουθήσει. Τι είναι αυτό το μοντέλο ;

Η Γερμανία δεν αποτελεί ένα μοντέλο : δεν μπορούμε να μιλήσουμε για ένα μοντέλο που μπορεί να έφαρμοστεί παντού . Με απλά λόγια , μπορούμε να πούμε ότι οι λύσεις που  υιοθετήθηκαν στη Γερμανία λειτούργησαν μόνο και μόνο επειδή δεν τις υιοθέτησαν και οι άλλοι . Η ιδιαιτερότητα της Γερμανίας ήταν αυτή που καθόρισε την επιτυχία τους , και αν όλοι την ακολουθούσαν, τότε το αποτέλεσμα θα ήταν μια γενική αποτυχία .

Γιατί ;
Επειδή η Γερμανία στα πλαίσια της ευρωζώνης ακολούθησε μια πολιτική μοναχικού καβαλάρη. Ενώ όλες οι χώρες είχαν δεσμευθεί να τονώσουν την οικονομία τους από το 2002 , η Γερμανία αποφάσισε να μειώσει τους μισθούς και να φορτώσει στις οικογένειες ένα μέρος των δαπανών που κατέβαλαν μέχρι τότε οι επιχειρήσεις  μειώνοντας έτσι την εσωτερική κατανάλωση. Αυτό μπόρεσε να το κάνει επειδή , την ίδια στιγμή , η κατανάλωση στις γύρω χώρες συνέχιζε να αυξάνεται. Αν όλοι είχαν εφαρμόσει το γερμανικό μοντέλο , τότε θα είχε ξεσπάσει μια σοβαρή κρίση στην ευρωζώνη από το 2003 /2004. Είναι σαφές λοιπόν ότι το μοντέλο δεν μπορεί να έχει γενική ισχύ.

Ζακ Σαπίρ: Η υποτιθέμενη βελτίωση της κατάστασης στην ευρωζώνη

Ο Ζακ Σαπίρ κάνει μια ακτινογραφία της δήθεν βελτίωσης των οικονομιών του νότου της ευρωζώνης, και το συμπέρασμα που βγάζει είναι σαφές: η κατάσταση χειροτέρευσε αισθητά. 

Μια σειρά από δηλώσεις φαίνεται ότι ενισχύουν την εικόνα για  αργή, αλλά πραγματική, έξοδο από την κρίση των  χωρών του νότου της ευρωζώνης. Οι δηλώσεις αυτές, βασίζονται κυρίως στην αισθητή μείωση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου των χωρών αυτών, δεδομένου ότι κατάφεραν  να καταγράψουν εμπορικό πλεόνασμα. Αλλά η άποψη αυτή έχει προφανώς βραχυπρόθεσμη αξία, και συνοδεύεται από ένα μεγάλο βαθμό μυωπίας ως προς τις πραγματικές συνέπειες της κρίσης. 

Ένα βήμα πιο κοντά στο γκρεμό

του Jacques Sapir

Η Ευρωζώνη, υπό τη συνδυασμένη επίδραση των πολιτικών λιτότητας, βυθίζεται όλο και περισσότερο στην κρίση.Ωστόσο, η συζήτηση για την οικονομική πολιτική δεν ήταν ποτέ τόσο έντονη όσο σήμερα. Το γεγονός είναι ότι συγκρούεται με τη φαντασία των πολιτικών ηγετών, τόσο της Γερμανίας όσο και της Γαλλίας ή των άλλων χωρών, η οποία παραμένει βαθιά προσκολλημένη στη πολιτική της λιτότητας.
Η λιτότητα μέχρι σήμερα θεωρείται αυταπόδεικτη. Όμως, μια πρόσφατη επιστημονική εργασία μας επιτρέπει να δείξουμε ότι πίσω από ένα επιστημονικό προσωπείο, κρύβεται πολλή ιδεολογία.
Η ανεργία ανέβηκε πρόσφατα στο 12% του ενεργού πληθυσμού, αλλά με ανώτατες τιμές πάνω από 25% στην Ισπανία και την Ελλάδα. Η οικονομική δραστηριότητα συνεχίζει να πέφτει στην Ισπανία, την Ιταλία και την Πορτογαλία, και τώρα η κατανάλωση αρχίζει να καταρρέει και στη Γαλλία,  προαναγγέλλοντας, όπως προβλέπαμε σε αυτό το blog, την παραπέρα επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα 

 

                 Ζήτηση των νοικοκυριών

Source: INSEE, Consommation des ménages et dépenses pour acquisition de biens immobiliers

 

Δεύτερη σε μέγεθος οικονομία της Ευρωζώνης, η Γαλλία, χάρη στην  κατανάλωση που παρέμενε σταθερή,είχε αποφύγει τα χειρότερα. Αλλά εάν η γαλλική κατανάλωση συνεχίσει να συρρικνώνεται με τους ρυθμούςτου  Ιανουάριου, τότε οι συνέπειες θα είναι σοβαρές στη Γαλλία και τις γειτονικές χώρες, κυρίως στην Ιταλία και την Ισπανία.

Ευρώπη: το τέλος της παρτίδας;

Αρθρο του  Jacques Sapir για την κρίση του ευρώ, όχι μόνο από οικονομική πλευρά, αλλά και πολιτική και συμβολική. Είναι η ώρα για μια συμφωνία  διάλυσης του ευρώ, αν θέλουμε να ξαναχτίσουμε την ιδέα της Ευρώπης σε άλλη βάση ...


του Jacques Sapir.
Η διαδικασία που ονομάζεται "ευρωπαϊκή οικοδόμηση", με το αδιέξοδο που  προέκυψε στο σχεδιασμό του προϋπολογισμού της ΕΕ για τα έτη 2014-2020, και, δευτερευόντως, τον προϋπολογισμό του 2013, υπέστη μια τριπλή αποτυχία: οικονομική , πολιτική και συμβολική. Η συμβολική είναι σίγουρα πιο σημαντική. Το αδιέξοδο, που στην καλύτερη περίπτωση θα κρατήσει μέχρι τις αρχές του 2013 ακολουθεί  το αδιέξοδο της αρχής αυτής της εβδομάδας ως προς το ζήτημα της ενίσχυσης στην Ελλάδα, και τις εξαιρετικά σκληρές διαπραγματεύσεις για τη συμμετοχή των αντίστοιχων κρατών στα πλαίσια του αεροναυπηγικού ομίλου EADS, και τη σημαντική μείωση των αεροναυπηγικών φιλοδοξιών της Ευρώπης. Είναι άκρως συμβολικό ότι όλα αυτά συνέβησαν μέσα σε οκτώ ημέρες.

 

Μια οικονομική αποτυχία
Το ζήτημα του προϋπολογισμού της ΕΕ, από οικονομική άποψη, είναι σημαντικό. Όχι τόσο για τα ποσά που περιλαμβάνει. Η συνεισφορά στον προϋπολογισμό της ΕΕ έχει φτάσει το 1,26% του ΑΕΠ των χωρών. Έτσι, για το 2013 προβλέπονται € 138 δισεκατομμύρια. Αλλά το μικρό μέγεθος αυτού του χρηματικού ποσού δημιουργεί προβλήματα. Σε μια εποχή που η ευρωζώνη, ένα υποσύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), βρίσκεται σε ύφεση, και η κατάσταση αυτή θα συνεχιστεί σίγουρα το 2013 και το 2014, η κοινή λογική υπαγορεύει ότι θα έπρεπε να υπάρξει κάποια συμφωνία για ένα προϋπολογισμό οικονομική ανάκαμψης, που θα προωθούσε τη ζήτηση και πολιτικές προσφοράς και ανταγωνιστικότητας σε ορισμένες χώρες. Τώρα, βλέπουμε να γίνεται ακριβώς το αντίθετο. 

Είναι σαφές ότι κάθε χώρα έχει την τάση να κινείται άτακτα, αν και είναι υποχρεωμένη να τηρεί τους κανόνες της δημοσιονομικής λιτότητας, που θεσμοθετήθηκαν στην τελευταία Συνθήκη της ΕΕ, και αυτό δεν είναι το λιγότερο παράδοξο! Ο καθένας προσπαθεί να περάσει το δικό του, και σε συναντήσεις όπως αυτή που πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Πέμπτης 22 και Παρασκευή 23 Νοεμβρίου, στις Βρυξέλλες, βρίσκουν τον ιδανικό κλειστό χώρο για διαφωνίες και αντιπαραθέσεις.

Στις παρούσες συνθήκες, είναι σαφές ότι η ύφεση δεν μπορεί να καταπολεμηθεί αποτελεσματικά παρά μόνο με ένα συνδυασμό πολιτικών τόνωσης της ζήτησης και της προσφοράς. Αυτές οι πολιτικές έχουν ποσοτικοποιηθεί. Μόνο για να ανακτηθεί η ανταγωνιστικότητα των  τεσσάρων χωρών  της Νότιας Ευρώπης (Ισπανία, Ελλάδα, Ιταλία και Πορτογαλία), χρειάζονται γύρω στα € 257 δισεκατομμύρια το χρόνο, όπως έχει γραφτεί σε προηγούμενο σημείωμα (1) .

Στην πραγματικότητα, αν θέλουμε να είμαστε συνεπείς, θα πρέπει να προσθέσουμε τουλάχιστον άλλα € 100 δισεκατομμύρια σε αυτό το ποσό για τη χρηματοδότηση μεγάλων έργων, ώστε να εναρμονιστεί ο ανταγωνισμός μεταξύ όλων των χωρών. Η πρόσθετη αυτή δαπάνη  357 δισ. ευρώ, σε σύγκριση με ένα προϋπολογισμό 138 δισ. ευρώ περίπου, είναι σημαντική. Αυτό σημαίνει ότι ο προϋπολογισμός θα πρέπει να αυξηθεί από 1, 26% σε 4,5%.
 

Στην πραγματικότητα, το ζήτημα είναι πολύ πιο περίπλοκο.