Τιμές, μισθοί, κέρδη: γιατί η αύξηση των επιτοκίων δεν θα σταματήσει τον πληθωρισμό

 

"Ο πληθωρισμός είναι παντού και πάντα ένα νομισματικό φαινόμενο", έλεγε ο Μίλτον Φρίντμαν. Για τους μονεταριστές όπως αυτός, ο πληθωρισμός εμφανίζεται όταν η ποσότητα του χρήματος που κυκλοφορεί αυξάνεται ταχύτερα από την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών.

 

Υποθέτοντας ότι η κεντρική τράπεζα έχει τον έλεγχο της ποσότητας του χρήματος, οι μονεταριστές πίστευαν ότι για τα πληθωριστικά επεισόδια κατά κύριο λόγο υπεύθυνες ήταν οι νομισματικές αρχές.

 

Επιπλέον, οι μονεταριστές τόνιζαν τη σημασία των προσδοκιών: καθώς ο πληθωρισμός αυξάνεται, οι οικονομικοί παράγοντες αναθεωρούν προς τα πάνω τις προσδοκίες τους για τον πληθωρισμό, καθιστώντας δύσκολη την επιστροφή στη σταθερότητα των τιμών.

 

Επομένως, οι κεντρικές τράπεζες για να μειώσουν την ανεργία δεν θα έπρεπε να προσπαθούν να τονώσουν την οικονομική δραστηριότητα.

 

Τις ιδέες αυτές τις υιοθέτησαν και τις ριζοσπαστικοποίησαν οι νεοκλασικοί οικονομολόγοι τη δεκαετία του 1970 και ενσωματώθηκαν στη νεοκεϋνσιανή πρόταση, η οποία εξακολουθεί να αποτελεί την κύρια τάση της μακροοικονομίας σήμερα.

 

Σύμφωνα με αυτά τα μοντέλα, ο πληθωρισμός ξεσπάει όταν οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό ξεπερνούν τα όρια και οι κεντρικές τράπεζες χάνουν την αξιοπιστία τους ως προς την ικανότητά τους να κρατήσουν σταθερές τις τιμές.

 

Κατά συνέπεια, η συνταγή για την καταπολέμηση της νομισματικής αστάθειας είναι πάντα η ίδια: αύξηση επιτοκίων, περιορισμός δαπανών, έλεγχος της ζήτησης και των προσδοκιών των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.

 

Πριν δύο χρόνια πολλοί πίστευαν ότι η άνοδος του πληθωρισμού θα ήταν  προσωρινή. Ένα από τα επιχειρήματα που προβάλλονταν ήταν ότι οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό παρέμεναν σταθερά σε χαμηλά επίπεδα. Ωστόσο, παρόλο που οι προσδοκίες αυτές δεν αυξήθηκαν σημαντικά από τότε, σήμερα ο πληθωρισμός εξακολουθεί να παραμένει σχετικά υψηλός.

 

Δέκα χρόνια πριν, πολλοί εξεπλάγησαν που η Μεγάλη Ύφεση δεν συνοδεύτηκε από αποπληθωρισμό και η ανάκαμψη που ακολούθησε δεν οδήγησε σε πληθωρισμό- σήμερα, αντίθετα, μας εκπλήσσει ο υπερβολικός πληθωρισμός. Η θεώρηση του πληθωρισμού ως καθαρά νομισματικού φαινομένου παραβλέπει σαφώς κάποια κρίσιμα στοιχεία.

 

Σε ένα νέο έγγραφο εργασίας(Working Paper), οι οικονομολόγοι Guido Lorenzoni και Iván Werning (2023), δύο οικονομολόγοι με επιρροή στην επικρατούσα τάση των οικονομολόγων, υποστηρίζουν ότι οι συνάδελφοί τους έχουν παραβλέψει μια θεμελιώδη αιτία του πληθωρισμού: την αντιπαράθεση, τη σύγκρουση.

 

Μέσω δύο μοντέλων,λοιπόν, οι επιστήμονες εξετάζουν τη σημασία που έχει η σύγκρουση των δύο αντίπαλων στρατοπέδων στον μηχανισμό του πληθωρισμού. Φτάνουν μάλιστα στο σημείο να αποκλείσουν το χρήμα και την πίστωση σε ένα από αυτά τα μοντέλα για να δείξουν ότι ο πληθωρισμός μπορεί να προκύψει μόνο από τη σύγκρουση και όχι από την υπερβολική δημιουργία χρήματος.

 

Δεν έχουν παραμελήσει όλοι οι οικονομολόγοι τη συγκρουσιακή προέλευση του πληθωρισμού, αλλά πρέπει να στραφεί κανείς στους ετερόδοξους οικονομολόγους για να δει ότι παίζει σημαντικό ρόλο. Οι Lorenzoni και Werning κάνουν σαφή αναφορά στο έργο των μετακεϋνσιανών, ιδίως στο θεμελιώδες άρθρο του μαρξιστή οικονομολόγου Robert Rowthorn (1977).

 

Σύμφωνα με την άποψη αυτή, ο πληθωρισμός προκύπτει από μια αντιπαράθεση στη διανομή του εισοδήματος μεταξύ ανταγωνιστικών ομάδων, όπως οι επιχειρηματίες και οι εργαζόμενοι. Από τη μία πλευρά, οι επιχειρήσεις οι οποίες προσπαθούν να διατηρήσουν ή να αυξήσουν τα κέρδη τους αυξάνοντας τις τιμές πώλησης. Από την άλλη, οι εργαζόµενοι οι οποίοι προσπαθούν να αυξήσουν τους ονοµαστικούς µισθούς τους προκειµένου να διατηρήσουν ή ακόμη και να αυξήσουν τους πραγµατικούς µισθούς τους.

 

Και στις δύο περιπτώσεις, όλα εξαρτώνται από το συσχετισμό δυνάμεων: οι επιχειρήσεις μπορούν εύκολα να αυξήσουν τις τιμές αν έχουν σημαντική δύναμη στην αγορά, δηλαδή αν είναι πιο δυνατοί από τους καταναλωτές- οι εργαζόμενοι μπορούν εύκολα να επιτύχουν αυξήσεις των πραγματικών μισθών αν είναι πιο δυνατοί από τους εργοδότες τους. Ο πληθωρισμός έχει κόστος, αλλά επιμένει επειδή οι ανταγωνιστικές ομάδες προσπαθούν να μη το επωμιστούν.

 

Να πούμε σαυτό το σημείο ότι οι αλλαγές στην αγορά εργασίας από τη δεκαετία του 1980, σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης, καθιστούν ένα τέτοιο σενάριο λιγότερο πιθανό: με τη μείωση του ρόλου της συνδικαλιστικής οργάνωσης και την αύξηση της επισφαλούς εργασίας οι εργαζόμενοι έχουν χάσει μέρος της διαπραγματευτικής τους δύναμης απέναντι στις επιχειρήσεις.

 

Αυτή ακριβώς η ιστορική ήττα της εργασίας έκανε δυνατή μια σαραντάχρονη περίοδο απίστευτα σταθερών τιμών, τη λεγόμενη Μεγάλη Μετριοπάθεια (Great Moderation) .

 

Αλλά, οι μισθοί δεν είναι το μόνο εισόδημα που μπορεί να τροφοδοτήσει ένα σπιράλ πληθωρισμού. Για παράδειγμα, ορισμένα στοιχεία υποδηλώνουν ότι τους τελευταίους μήνες μπορεί να βρισκόταν σε εξέλιξη ένα σπιράλ τιμών-μισθών.

 

Πώς το κυνήγι του κέρδους μπορεί να τροφοδοτήσει τον πληθωρισμό

 

Ο Άνταμ Σμιθ, ο Σκωτσέζος οικονομολόγος και φιλόσοφος του 18ου αιώνα που θεωρείται από πολλούς ως ο πατέρας της σύγχρονης οικονομικής θεωρίας, είχε κάτι να πει για τα υπερβολικά κέρδη:

 

"Οι έμποροι και οι μεγαλοπαραγωγοί παραπονιούνται πολύ για τις δυσμενείς επιπτώσεις που έχουν οι υψηλοί μισθοί στην αύξηση των τιμών και ότι έτσι μειώνεται η πώληση των προϊόντων τους στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Δεν λένε τίποτα όμως για τις αρνητικές επιπτώσεις που έχουν τα υψηλά κέρδη. Παραμένουν σιωπηλοί για τις βλαβερές συνέπειες των κερδών τους. Διαμαρτύρονται μόνο για τα κέρδη των άλλων".

 

Το απόσπασμα, από το Βιβλίο Ι, Κεφάλαιο 9 του "An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations" (1776), όπου ο Σμιθ υποστηρίζει ότι μια αύξηση των κερδών έχει πολύ μεγαλύτερη δυναμική εξάπλωσης μέσω των αλυσίδων της αξίας από ό,τι μια αύξηση των μισθών.

 

Ο Σμιθ επεσήμανε ότι μια αύξηση των μισθών λειτουργεί ως απλός τόκος, ενώ μια αύξηση των κερδών λειτουργεί ως σύνθετος τόκος. Αν η κάθε επιχείρηση αυξήσει τους μισθούς κατά 5%, το τμήμα της τιμής ενός εμπορεύματος που αναλογεί στους μισθούς θα αυξηθεί ανάλογα με αυτή την αύξηση.

 

Αντίθετα, αν οι επιχειρήσεις μιας αλυσίδας αυξήσουν τις τιμές τους για να αυξήσουν τα κέρδη τους κατά 5%, ο τελικός αντίκτυπος αυτής της αύξησης των κερδών σε όλη την αλυσίδα θα είναι πολύ πιο αισθητός.

 

Η Γερμανίδα οικονομολόγος Ιζαμπέλλα Βέμπερ (Isabella Weber ) υιοθέτησε αυτή την απλή ιδέα στο έγγραφο εργασίας της του 2023 και την ενέταξε στη βιβλιογραφία για τη "Διαχείριση τιμών" (Gardiner Means) θέλοντας να δώσει μια αποδεκτή εξήγηση της τρέχουσας φάσης του πληθωρισμού.

 

Στο πλαίσιο του μονοπωλιακού καπιταλισμού, όπου οι καπιταλιστές έχουν μεγάλη δύναμη στην αγορά και μπορούν να καθορίζουν τις τιμές σχετικά ανεξάρτητα από τη δυναμική της προσφοράς και της ζήτησης, οι επιχειρήσεις συνήθως αποφεύγουν να μειώνουν τις τιμές προκειμένου να αποφύγουν επιζήμιους "πολέμους" με τους ανταγωνιστές, αλλά θα αυξήσουν τις τιμές αν αναμένουν ότι και άλλες επιχειρήσεις θα κάνουν το ίδιο, καθώς έτσι θεωρούν σίγουρο ότι το μερίδιο τους στην αγορά δεν θα πληγεί.

Μια γενικευμένη αύξηση του κόστους, όπως αυτή που παρατηρείται από το δεύτερο εξάμηνο του 2021 και μετά, δρα επομένως σε δύο μέτωπα: αφενός, δικαιολογεί την αύξηση των τιμών στους καταναλωτές, οι οποίοι έτσι είναι πιο πρόθυμοι να την αποδεχθούν- αφετέρου, λειτουργεί ως μηχανισμός συντονισμού μεταξύ των ίδιων των εταιρειών, δίνοντάς τους το μήνυμα ότι μπορούν να προστατεύσουν ή να αυξήσουν τα περιθώρια κέρδους τους χωρίς τον κίνδυνο απώλειας μεριδίου της αγοράς.

 

Επομένως, η παραδοσιακή και "υπεύθυνη" πολιτική της κεντρικής τράπεζας να ανταποκρίνεται σε κάθε αύξηση των τιμών με αύξηση των επιτοκίων κινδυνεύει να μην έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα.

 

Αντιθέτως, θα μπορούσε να έχει αρνητικές συνέπειες στην απασχόληση και στις μισθολογικές τάσεις, μεταθέτοντας τα βάρη της οικονομικής συγκυρίας, όπως συμβαίνει συχνά, στους εργαζόμενους και στα ασθενέστερα τμήματα του πληθυσμού.

 

LORENZONI, Guido, & Iván WERNING (2023), “Inflation is conflict”, Working Paper

 

ROWTHORN, Robert E. (1977), « Conflict, inflation and money », in Cambridge Journal of Economics Oxford Journals, vol. 1, n° 3.

 

Isabella Weber, Evan Wasner(2023) , “Sellers’Inflation, Profits and Conflict: Why can Large Firms Hike Prices in an Emergency?”,       Working Paper

 

ΠΗΓΗ :  https://contropiano.org/news/news-economia/2023/05/19/prezzi-salari-profitti-perche-aumentare-i-tassi-di-interesse-non-fermera-linflazione-0160452

 

Ο ΜΠΡΕΧΤ ΩΣ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ

Η Ν.Βαλαβάνη γράφει στην ηλεκτρονική ΕφΣυν για το χθεσινό θέμα των Πανελλήνιων Εξετάσεων 2023 για τα ΕΠΑΛ στο μάθημα των Νέων Ελληνικών

 

                                                

 

Κατά το πρώτο μισό της δεκαετίας του ’80 μετέφρασα μια δική μου επιλογή 250 από τα λίγο περισσότερα από 1000 μέχρι τότε γνωστά ποιήματα του Μπρεχτ. (Σήμερα γνωρίζουμε ένα υπερδιπλάσιο ποιητικό corpus, το μεγαλύτερο μέρος από το οποίο έχει περιληφθεί στη μεγάλη γερμανική έκδοση των «Απάντων» του.) Η μετάφραση μου πρωτοκυκλοφόρησε το 1988 από τη “Σύγχρονη Εποχή” με τον τίτλο Μπέρτολτ Μπρεχτ - Ποιήματα. Μέχρι το 1992 είχαν υπάρξει άλλες τρεις – αν δεν κάνω λάθος - εκδόσεις των «Ποιημάτων» από τη Σ.Ε., χωρίς ωστόσο να φέρνουν πάνω τους τη σχετική ένδειξη.

Σήμερα υπάρχουν ακόμα λίγα αντίτυπα από την ουσιαστικά 4η έκδοση του 1992, από την οποία αντλήθηκε και το ποίημα του Μπρεχτ «Καταφύγια για τη νύχτα» (πρωτότυπος τίτλος «Die Nachtlager», αγγλική μετάφραση «A Bed for the Night»): Ως το λογοτεχνικό κείμενο του θέματος – σε ενότητα με το μη λογοτεχνικό κείμενο με τίτλο «Τα οφέλη του εθελοντισμού» - για την εναρκτήρια εξέταση στο μάθημα των Νέων Ελληνικών στις Πανελλαδικές Εξετάσεις 2023 των Επαγγελματικών Λυκείων, ημερήσιων και εσπερινών.

Αμφιβάλλω αν θα επέλεγαν αυτό το ποίημα και το θέμα για τους μαθητές των ΓΕΛ: Η σύνθεση του εξεταζόμενου μαθητικού σώματος των ΕΠΑΛ σημαίνει ότι οι ηλικίες «παίζουν» από την εφηβεία μέχρι και κοντά στη σύνταξη, ενώ μεγάλος αριθμός από τους μαθητές είναι εργαζόμενοι και εργαζόμενες, πολλοί ανάμεσα τους με δική τους οικογένεια.

Μέχρι στιγμής έχω υπόψη μου μια και μοναδική διαμαρτυρία (από μεριάς της ιστοσελίδας «Ατέχνως») για υποβάθμιση του ρόλου και της δουλειάς του μεταφραστή και απαξίωση του εκδοτικού οίκου, επειδή δεν ενημερώθηκαν οι εξεταζόμενοι για τα ονόματα της μεταφράστριας και των εκδόσεων. Καμιά ωστόσο ένσταση δεν φαίνεται να διατυπώθηκε μέχρι στιγμής για την ουσία: Το ίδιο το πλαίσιο, άρα και την επιζητούμενη από τους εξεταζόμενους αντίδραση, στην οποία τοποθετείται από τους εξεταστές το συγκεκριμένο ποίημα του Μπρεχτ.

Tο ποίημα:

ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΥΧΤΑ

Ακούω πως στη Νέα Υόρκη 

Στη γωνιά της 26ης Οδού και του Μπροντγουαίη 

Στέκει ένας άντρας κάθε βράδυ τους μήνες του χειμώνα 

Και στους άστεγους που μαζεύονται βρίσκει ένα καταφύγιο για τη νύχτα 

Κάνοντας εκκλήσεις στους διαβάτες.

Ο κόσμος έτσι δε θ’ αλλάξει.

Δε θα καλυτερέψουνε ανάμεσα στους ανθρώπους οι σχέσεις 

Δε συντομεύει έτσι η εποχή της εκμετάλλευσης. 

Μα ωστόσο λίγοι άνθρωποι βρίσκουνε καταφύγιο για τη νύχτα 

Για μια νύχτα τους φυλάγεις απ’ τον άνεμο

Το χιόνι που προορίζονταν γι’ αυτούς πέφτει στο δρόμο.

Σαν διαβάσεις τούτο ‘δω, μην κλείσεις το βιβλίο, άνθρωπε.

Λίγοι άνθρωποι βρίσκουνε καταφύγιο για τη νύχτα 

Για μια νύχτα τους φυλάγεις απ’ τον άνεμο 

Το χιόνι που προορίζονταν γι’ αυτούς πέφτει στο δρόμο. 

Μα ο κόσμος έτσι δε θ’ αλλάξει 

Δε θα καλυτερέψουνε ανάμεσα στους ανθρώπους οι σχέσεις 

Δε συντομεύει έτσι η εποχή της εκμετάλλευσης.

Ο Μπρεχτ το έγραψε το 1931, τον δεύτερο ήδη χρόνο της Μεγάλης Κρίσης, που ξεκίνησε το 1929 με το Κραχ στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης και μεταδόθηκε γρήγορα σε όλον τον αναπτυγμένο καπιταλιστικό κόσμο, στη Γερμανία επιταχύνοντας την κατάρρευση της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και «ετοιμάζοντας» μέσα σε λιγότερο από δυο χρόνια την παράδοση της εξουσίας από τον νικητήριο Συνασπισμό των μεγαλοαστικών και κεντρώων κομμάτων υπό τον Φον Πάπεν στο Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα Γερμανίας υπό τον Χίτλερ. Ωστόσο το ποίημα γράφτηκε σε συσχέτιση – αλλά χωρίς τελικά να συμπεριληφθεί - με το διδακτικό θεατρικό έργο (Lehrstueck) του Μπρεχτ «Η Αγία Ιωάννα των Σφαγείων», όπου το κυρίαρχο δίλημμα, σύμφωνα με τα λόγια της Ιωάννας στα Σφαγεία του Σικάγο, είναι: Tι είναι προτιμότερο, «να πεθαίνεις καλός» ή «να πεθαίνεις παραδίδοντας έναν κόσμο καλό»;

Ο Μπρεχτ τοποθετεί το ποίημα ολοφάνερα στη Αμερική της Κρίσης, η πηγή του ωστόσο είναι πολύ παλιότερη, το μυθιστόρημα του Τεοντόρ Ντράιζερ Αδερφή Κάρι (πρώτη έκδοση στις ΗΠΑ το 1900, στη Γερμανία το 1928). Στο 45ο κεφάλαιο του και υπό τον υπέρτιτλο Curious shifts for the Poor, ο Ντράιζερ περιγράφει τη διαμεσολάβηση ανθρώπων που περίμεναν στο δρόμο για να πείσουν τους περαστικούς να φιλοξενήσουν κάποιο άστεγο για μια χειμωνιάτικη νύχτα σε μια Νέα Υόρκη στο μεταίχμιο του 19ου με τον 20ο αιώνα – μια συμπεριφορά της οποίας ο συγγραφέας της Αδερφής Κάρι πλέκει το εγκώμιο. Το ποίημα πρωτοδημοσιεύτηκε μόλις δυο χρόνια πριν το θάνατο του Μπρεχτ, σε συλλογή με τίτλο Ποιήματα και τραγούδια του Μπέρτολτ Μπρεχτ, Επιλογή Πέτερ Ζούρκαμπ, εκδ. Suhrkamp, Βερολίνο & Φρανκφούρτη, 1956.

Για όποιον έχει μάτια και διαβάζει και μυαλό που στοιχειωδώς κρίνει, το ποίημα δεν αποτελεί συνέχιση, στις συνθήκες της Μεγάλης Κρίσης, του εγκώμιου στη φιλανθρωπία που πλέκει ο Ντράιζερ. Ούτε έχει να κάνει με τον «εθελοντισμό», όπως μάλιστα αυτός οριοθετείται στο πρώτο, το μη λογοτεχνικό εισαγωγικό κείμενο στις Πανελλήνιες Εξετάσεις των Νέων Ελληνικών. Σ’  αυτό γίνεται επίκληση των συμπερασμάτων της έρευνας δυο ψυχολόγων, σύμφωνα με την οποία όσοι ασχολούνται συστηματικά με την εθελοντική δουλειά:

«Έχουν την ικανότητα να υπομένουν καλύτερα τις εργασιακές πιέσεις... Την επόμενη μέρα στην εργασία τους νιώθουν πιο χαλαροί. Είναι πιο ψύχραιμοι και πιο υπομονετικοί σε σχέση με τους συναδέλφους τους, όταν αντιμετωπίζουν δύσκολες και πιεστικές εργασιακές συνθήκες... Οι εθελοντές ξεχνάνε τα προσωπικά τους προβλήματα και με τη βοήθεια της ομάδας παρακάμπτουν ψυχολογικά και κοινωνικά αδιέξοδα... (Ο εθελοντισμός) τους προσφέρει το ανιδιοτελές αίσθημα αισιοδοξίας, πληρότητας και προσωπικής δικαίωσης που από καιρό είχαν απωλέσει στην καθημερινή κοινωνική, εργασιακή και οικογενειακή τους ζωή... Μέσα από τον εθελοντισμό βελτιώνεται η υγεία, μειώνεται το στρες και ενισχύεται η αυτοεκτίμηση τους.» Μ’  άλλα λόγια, το πλαίσιο μέσα στο οποίο «στήνεται» το ποίημα του Μπρεχτ έχει να κάνει με την άσκηση ενός εθελοντισμού-χλωμού υποκατάστατου ενός φάσματος καταστάσεων: Ξεκινά ως εθελοντισμός-εναλλακτικό υποκατάστατο της συνδικαλιστικής δράσης (προφανώς προς όφελος της εργοδοσίας), καθώς εγκωμιάζεται η προσφορά του στην ανάσχεση της ανάδειξης των εργασιακών προβλημάτων και στην αποτροπή οποιασδήποτε σύγκρουσης για επίλυση εργατικών διαφορών στον τόπο δουλειάς, ενώ εγκωμιάζεται η διαπαιδαγώγηση των εθελοντών στην υπομονή σ’  ένα πιεστικό εργασιακό περιβάλλον: Υπομένουν την εκμετάλλευση με μεγαλύτερη αντοχή και ψυχραιμία απ’  ότι οι μη εθελοντές συνάδελφοι τους. Για να καταλήξει ως υποκατάστατο ενός είδους ομαδικής και ατομικής ψυχοθεραπείας, καθώς «η εθελοντική δραστηριότητα (αποτελεσματικότερη, αν συγκριθεί - όπως γίνεται στην έρευνα - με μαθήματα μαγειρικής, θεάτρου, δημιουργικής γραφής ή και με συμμετοχή σε ομαδικό άθλημα) αναπληρώνει έστω και φαντασιακά την ανάγκη των ανθρώπων για προσωπική δημιουργία».

Εκεί κάπου στα ενδιάμεσα ξεμπερδεύει και με το θέμα της αλλαγής του κόσμου: «Οι εθελοντές κάνουν τον κόσμο καλύτερο, βάζοντας τέρμα στην αδράνεια και παίρνοντας πρωτοβουλίες για την επίλυση καθημερινών προβλημάτων.»

Μη μου πείτε ότι όσοι καθόρισαν τα εξεταστικά θέματα δεν πήραν υπόψη τους ότι απευθύνονται σε μεγάλο βαθμό σε εργαζόμενους, άντρες και γυναίκες. Ότι ο περιγραφόμενος «εθελοντισμός» δεν είναι καν αταξικός, αλλά ταξικότατος, με διάφανο κυρίαρχο στόχο όχι κάποιου είδους κοινωνική χρησιμότητα του εθελοντή, αλλά την εξασφάλιση εργασιακής «ειρήνης» σε τόπους δουλειάς «με πιεστικό εργασιακό περιβάλλον». Δεν είναι καν εθελοντισμός για την εξυπηρέτηση δικαιωμάτων, μάλλον για την εξάλειψη τους.

Η ποίηση του Μπρεχτ προφανώς δεν έχει οποιαδήποτε σχέση μ’ ένα τέτοιο σκηνικό. Αυτό που μου κάνει μεγαλύτερη εντύπωση, ωστόσο, είναι η «απάντηση» («ενδεικτικές απαντήσεις») της Ομοσπονδίας Εκπαιδευτικών Φροντιστών Ελλάδος. Όποιος - ή κάποιος απ’  όσους συντάξανε τις «ενδεικτικές απανήσεις», αν είναι συλλογικές – κατά βάση ξέρει μια χαρά τι γίνεται, δε μπορεί όμως ή δε θέλει να κάνει την αναγκαία προβολή που θα ερμηνεύσει τη στάση του αφηγητή στο ποίημα: «Το ποιητικό υποκείμενο με βεβαιότητα διαπιστώνει ότι με μεμονωμένες εθελοντικές πράξεις ανθρωπιάς δεν εξαλείφεται η εκμετάλλευση, που αποτελεί τη βαθύτερη αιτία του προβλήματος των αστέγων. Έμμεσα κάνει μια έκκληση στους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν την εκμετάλλευση μέσα στην κοινωνία και ν’  αγωνιστούν ενάντια σ’  αυτήν. Συμφωνώ με το ποιητικό υποκείμενο, γιατί μόνο με τη δημιουργία ενός κόσμου χωρίς αδικίες, ανισότητες κι εκμετάλλευση θα πάψουν να υφίστανται άστεγοι που βιώνουν συνθήκες εξαθλίωσης.» Ωστόσο, στο ίδιο κείμενο-«ενδεικτικές απαντήσεις» υποστηρίζεται ότι μέσω του ποιήματος «αισθητικοποιείται οπτικά στη φαντασία του αναγνώστη η μορφή του ανήμπορου συνανθρώπου», που δεν είναι άλλος από αυτόν που διαμεσολαβεί για να βρει ένα κρεβάτι για τη νύχτα για κάποιο άστεγο, ενώ οι άστεγοι περιγράφονται ως «επαίτες».

Θεωρείται επίσης ότι το ποίημα εκπέμπει ένα «ελπιδοφόρο μήνυμα»: «Η ζωή των αστέγων είναι σκληρή, άθλια, όμως έστω λίγοι άνθρωποι με αποθέματα ανθρωπιάς προσφέρουν καταφύγιο έστω για μια νύχτα σε άστεγους, προφυλάσσοντας τους από τις καιρικές συνθήκες και τους κινδύνους. Αυτοί αποτελούν την ελπίδα για το μέλλον!»

Ωστόσο αυτό που λέει το ποίημα είναι καθαρό, αρκεί κανείς να το διαβάσει προσεκτικά: Στο ρεφρέν  του εκφράζεται η μεγάλη αντίφαση ανάμεσα στην ανάγκη συμμετοχής στη συλλογική πάλη για την αλλαγή του κόσμου προς όφελος της μεγάλης πλειοψηφίας της ανθρωπότητας, που θα λύσει και το πρόβλημα έλλειψης κατάλληλης και φτηνής στέγης για όλους, και στη δυνατότητα να βοηθήσεις έστω για μια νύχτα λίγους ανθρώπους ν’  αποφύγουν τον άνεμο και το χιόνι – πράγμα που δε θ’  αλλάξει τίποτα για την ανθρωπότητα, μπορεί όμως να είναι η διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου για κάποιους απ’  αυτούς. Με άλλα λόγια, η αντίφαση ανάμεσα στην αγωνιστικότητα και την επαναστατικότητα (για έναν «κόσμο καλό») και στην επίδειξη μιας προσωπικής πρακτικής ανθρωπιάς, που δε θα προχωρήσει σε τίποτα τη διαδικασία για την αλλαγή του κόσμου, αλλά μπορεί να σώσει κάποιο άνθρωπο («να είσαι εσύ ο ίδιος καλός»).

Όλη η τεχνική «αποστασιοποίησης», η ανάγκη δηλ. κάτι που θεωρείται «κανονικό» και «συνηθισμένο», όπως είναι οι άνθρωποι που ζουν στο δρόμο χωρίς σπίτι στοιχειώνοντας τις μεγαλουπόλεις, να μπορεί να ειδωθεί με φρέσκια ματιά ως κάτι μη κανονικό και ασυνήθιστο, και προπαντός ως κάτι όχι «προαιώνειο και εις τον αιώνα των αιώνων», αλλά που μπορεί ν’ αλλάξει (αυτό που ο Μπρεχτ καθορίζει ως «ιστορικοποίηση»), στο συγκεκριμένο ποίημα περνάει μέσα από το «αναποδογύρισμα» του ρεφρέν κατά την επανάληψη του: Στην πρώτη αναφορά του, τονίζεται ότι «ο κόσμος έτσι δε θ’  αλλάξει», μα ωστόσο «λίγοι άνθρωποι βρίσκουνε καταφύγιο για τη νύχτα». Στην επανάληψη ενός αντεστραμμένου ρεφρέν, ωστόσο, ναι μεν «λίγοι άνθρωποι βρίσκουνε καταφύγιο για τη νύχτα», «μα ο κόσμος έτσι δε θ’  αλλάξει... δε συντομεύει έτσι η εποχή της εκμετάλλευσης». Οι δυο εκδοχές του ρεφρέν διακόπτονται από μια στροφή που περιλαμβάνει μόνο ένα στίχο, την προτροπή του ποιητή στον αναγνώστη του ποιήματος να μη θεωρήσει ότι με την πρώτη αναφορά στο ρεφρέν το θέμα έχει τελειώσει και μπορεί να κλείσει τώρα το βιβλίο, αλλά να συνεχίσει να διαβάζει, έτσι ώστε να μην του ξεφύγει η σημασία που έχει το αναποδογύρισμα του ρεφρέν.

Τι λύση δίνει ή βλέπει σ’  αυτή την αντίφαση ο Μπρεχτ;

Εδώ θα μου επιτρέψετε να διαφωνήσω και με τη λακωνική διαπίστωση των Γερμανών επιμελητών του Μπρεχτ στα σχόλια του “Gedichte 4”, Band 14 («Ποιήματα, τόμος 4», 14ος τόμος των Απάντων του): «(Η συμπεριφορά του ανθρώπου που διαμεσολαβεί για να βρεθεί ένα κρεβάτι για τη νύχτα) για τον Μπρεχτ αποτελεί έκφραση μιας ρεφορμιστικής σχέσης.» Φυσικά τέτοια σχέση είναι από τη στιγμή που ένα κρεβάτι για μια νύχτα δε μπορεί ν’  αλλάξει την κατάσταση του κόσμου. Αλλά ο Μπρεχτ δεν έγραψε το ποίημα αναποδογυρίζοντας το ρεφρέν για να μας πει απλώς αυτό. Σε μια τέτοια περίπτωση το ρεφρέν θα εμφανιζόταν μια μόνο φορά, στη δεύτερη εκδοχή του. Στο ποίημα όμως παρουσιάζονται με τον ίδιο κατηγορηματικό τρόπο και οι δύο εκδοχές, η ρεφορμιστική και η επαναστατική.

Ας υποθέσουμε ότι ο Μπρεχτ, κλείνοντας ολόκληρο το ποίημα με τη δεύτερη, μας κλείνει το μάτι για το ποια είναι η κύρια ανάμεσα στις δυο. Σ’  αυτήν όμως την περίπτωση, ξανά, γιατί μια οριστική τοποθέτηση να υποκαθίσταται από τη διπλή έκφραση μιας αντεστραμμένης αντίφασης; Μήπως επειδή όσο πιο δύσκολες είναι οι εποχές – και ποια εποχή είναι πιο δύσκολη απ’  την όποια εποχή μεγάλης, δομικής κρίσης του καπιταλισμού και ανόδου του φασισμού, κάπως όπως και σήμερα – έχει ακόμα μεγαλύτερη αξία και χωρίς να ξεχνάει κανείς το κύριο, την αλλαγή του κόσμου για να καταργηθεί η έλλειψη στέγης, το να μπορεί κάποιος να κοιμηθεί ζεστά και στεγνά έστω και για μια νύχτα;

Αυτοί που περιθάλψανε δωρεάν πρόσφυγες στα σπίτια τους χωρίς ν’  ανήκουν σε ΜΚΟ, ξέρουν ότι αυτή η προσφορά δεν είχε προορισμό να υποκαταστήσει ή να καταργήσει τις σχέσεις τους με τις όποιες συλλογικές οντότητες ούτε κάποια δωρεάν προσωπική τους ψυχοθεραπεία. Υπήρξε επειδή η αλληλεγγύη ανάμεσα στους «κάτω» είναι βαθιά κοινωνική ανάγκη. Υπήρξε επειδή η εποχή είναι τόσο βίαιη, που εύκολα γκρεμίζει τα πάντα πέρα απ’  όσα είναι πραγματικά κοινωνικά χρήσιμα με τον πιο αδιαμφισβήτητο τρόπο. Σε μια εποχή που το «επανάσταση ή μεταρρύθμιση» της Ρόζας στη διαμάχη της με τον Μπερνστάιν έχει μετασχηματιστεί στο - δικής μου εκδοχής – «η μεταρρύθμιση πλέον προϋποθέτει επανάσταση», μήπως δεν βλάπτει κι ίσα-ίσα χρειάζεται, οι «κάτω» που παλεύουν ακόμα «για έναν κόσμο καλό», να επιδεικνύουν περισσότερη καθημερινή καλωσύνη ανάμεσα τους;

  [------>]

ΙΣΠΑΝΙΑ: ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΗΣ ΔΕΞΙΑΣ-ΑΚΡΟΔΕΞΙΑΣ,ΚΑΤΑΠΟΝΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ, ΜΙΚΡΗ ΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΩΝ

Τη Δευτέρα 29 Μαΐου, ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ,  αποφάσισε να διαλύσει το Κοινοβούλιο και να προκηρύξει πρόωρες βουλευτικές εκλογές για τις 23 Ιουλίου.

Η απόφαση ανακοινώθηκε σε συνέντευξη Τύπου στον απόηχο των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών που είδαν την επιβεβαίωση του Λαϊκού Κόμματος και την ήττα των σοσιαλιστών του PSOE ακόμη και σε ορισμένα από τα ιστορικά προπύργιά του.

Το δεξιό Λαϊκό Κόμμα νίκησε σε 9 περιφέρειες (comunidades autónomas) και σε 31 πρωτεύουσες επαρχιών.

Ενώ το ακροδεξιό VOX διπλασίασε τις ψήφους του, οι σχηματισμοί στα αριστερά των σοσιαλιστών, εκτός από τους "αυτόνομους" σχηματισμούς - ιδίως το αριστερό σχήμα Unidas Podemos (UP) το οποίο σχηματίστηκε από τα κόμματα των Podemos ,την Ενωμένη Αριστερά και άλλα αριστερά κόμματα- ουσιαστικά εξαφανίστηκαν από τον πολιτικό χάρτη.

Το UP έχει μόνο μια "σποραδική" παρουσία στην ιβηρική χερσόνησο. Εκεί όπου "ουσιαστικά" γεννήθηκε, στη Μαδρίτη το 2011, δεν ξεπερνά το ποσοστό του 5% και παραμένει εκτός των τοπικών αντιπροσωπευτικών οργάνων.

Όπως δήλωσε ο Σάντσεθ στην προαναφερθείσα συνέντευξη Τύπου: "αν και οι εκλογές είχαν δημοτικό και περιφερειακό χαρακτήρα, το νόημα της ψήφου μεταφέρει ένα μήνυμα που πηγαίνει πιο μακριά και ως πρόεδρος της κυβέρνησης και γενικός γραμματέας του Σοσιαλιστικού Κόμματος αναλαμβάνω την ευθύνη για τα αποτελέσματα".

Πρόκειται για μια στάση που συνάδει με την αξία που ήθελε να δώσει ο ηγέτης των Σοσιαλιστών σε αυτές τις εκλογές, καταβάλλοντας μεγάλη προσπάθεια στην εκστρατεία, ώστε να τις καταστήσει ένα είδος δημοψηφίσματος υπέρ ή κατά της σημερινής κυβέρνησης μειοψηφίας αποτελούμενη από το PSOE και τους Unidas Podemos.

Στην αντίπερα όχθη της πολιτικής σκακιέρας, όλη η Δεξιά -από το PP (Λαϊκό Κόμμα) του Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχόο μέχρι το ακροδεξιό Vox του Σαντιάγκο Αμπασκάλ ετοιμάζεται να διαπραγματευτεί για να κυβερνήσει από κοινού εκεί όπου οι Λαϊκοί δεν έχουν, παρά την επιτυχία τους, τους αριθμούς για να το κάνουν, προετοιμάζοντας το έδαφος για έναν πιθανό μελλοντικό κυβερνητικό συνασπισμό, αλλά αφήνοντας τις διαπραγματεύσεις στους επιμέρους τοπικούς επώνυμους του PP.

Ο ηγέτης του Λαϊκού Κόμματος είχε αποκλείσει μέχρι στιγμής μια πανεθνική συμφωνία με την ακροδεξιά του Αμπασκάλ, αλλά είναι σαφές ότι οι πρόωρες εκλογές αλλάζουν εν μέρει το σενάριο.

Από την πλευρά του, ο Φεϊχόο επανέλαβε τη Δευτέρα ότι "η Ισπανία έκανε χθες ένα πρώτο βήμα για να ανοίξει έναν νέο πολιτικό κύκλο".

Αλλά ας δούμε συνοπτικά τα αποτελέσματα.

Το δεξιό Λαϊκό Κόμμα (ΡΡ) απορρόφησε σχεδόν πλήρως τις ψήφους των δεξιών λαϊκιστών Ciudadanos, οι οποίοι σχεδόν εξαφανίστηκαν από την πολιτική σκηνή.

Συγκέντρωσε συνολικά το 31% των ψήφων, 8,88% περισσότερο από ό,τι το 2019, αυξάνοντας κατά περίπου δύο εκατομμύρια ψήφους τη δύναμη του, ξεπερνώντας το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSOE) κατά σχεδόν 800 χιλιάδες ψήφους.

Το Σοσιαλιστικό Κόμμα χάνει σίγουρα ψήφους, αλλά δεν πρόκειται για πραγματική αιμορραγία, ακόμη και αν η μείωση του έχει σημαντικές επιπτώσεις από πολιτική άποψη.

Το Σοσιαλιστικό Κόμμα κέρδισε στην πραγματικότητα το 28% των ψήφων (-1,27 ποσοστιαίες μονάδες), χάνοντας 400.000 ψηφοφόρους, οπότε δεν υπήρξε μεταφορά προτιμήσεων προς αυτή την κατεύθυνση από πρώην ψηφοφόρους του σχήματος Unidas Podemos .

Μια μετατόπιση, ωστόσο, που το κάνει να χάνει την Εξτρεμαδούρα, την Αραγονία, την περιοχή της Βαλένθια, τις Βαλεαρίδες Νήσους και τη Ριόχα, και όχι λιγότερες από 11 από τις 22 πρωτεύουσες επαρχιών που κυβερνούσε.

Το Λαϊκό Κόμμα ανακτά τη Βαλένθια και κυβερνά στην Ανδαλουσία (σε 7 από τις 8 επαρχιακές πρωτεύουσες), ιστορικό προπύργιο των σοσιαλιστών .

Ενώ η "ριζοσπαστική αριστερά" του Unidas Podemos , χάνει, η ακροδεξιά του Vox, κερδίζει.

Το Unidas Podemos λαμβάνει συνολικά 3,2% και δεν θα έχει εκπροσώπους στα περιφερειακά κοινοβούλια της Μαδρίτης και της Βαλένθια, ενώ σε ορισμένα -όπως στις Βαλεαρίδες Νήσους και στην περιοχή της Βαλένθια- τα φτωχά αποτελέσματά του δεν επιτρέπουν στο Σοσιαλιστικό Κόμμα να συνεργαστεί μαζί του για να κυβερνήσει σε τοπικό επίπεδο.

Αντίθετα, το Vox παίρνει το 7,18% του συνόλου των ψηφοφόρων. Το Vox συγκεντρώνει τη δυσαρέσκεια κατά του "Σαντσισμού" - που κατηγορείται ότι στηρίζεται σε βασκικούς και καταλανικούς αυτονομιστικούς σχηματισμούς (EH Bildu και ERC) για να κυβερνήσει - από τότε που άρχισε να κυβερνά με το Unidas Podemos,  αφού κέρδισε τις προκριματικές εκλογές του Σοσιαλιστικού Κόμματος των εκλογών, μετατοπίζοντας τον κεντρώο άξονα των προηγούμενων σοσιαλιστικών στελεχών προς τα αριστερά.

[---->]

O ΠΟΛΕΜΟΣ ΩΣ ΣΗΜΕΙΟ ΚΑΜΠΗΣ

  

Vincenzo Cziesla - Andrej Hunko

 

Ενώ η γερμανική κυβέρνηση  κλιμακώνει τον πόλεμο στην Ουκρανία, πληθαίνουν οι εκκλήσεις για διπλωματική λύση. Η γερμανική εφημερίδα Unsere Zeit πήρε συνέντευξη από τον βουλευτή Andrej Hunko ("Linke") σχετικά με τις επιθέσεις που δέχεται το κίνημα ειρήνης, τον διαδεδομένο "Μακαρθισμό" και το ερώτημα αν το κόμμα "Linke" θέλει ακόμη να είναι κόμμα ειρήνης. Μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη και εξαιρετικά σημαντική για το αντιπολεμικό κίνημα.

 

UZ: Οι παραδόσεις όπλων έφτασαν σε νέο υψηλό επίπεδο την περασμένη εβδομάδα και τώρα θα ακολουθήσουν και μαχητικά αεροσκάφη. Η κατάσταση κλιμακώνεται όλο και πιο γρήγορα. Το κίνημα ειρήνης είναι ζωντανό, αλλά όχι τόσο ισχυρό όσο θα έπρεπε σε αυτή την φάση. Για ποιο λόγο πιστεύεται ότι συμβαίνει αυτό;

 

 

Andrej Hunko: Νομίζω ότι η ρωσική εισβολή στις 24 Φεβρουαρίου ήταν ένα σοκ για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, και για εμένα και όπως ήταν φυσικό, αυτό είχε αντίκτυπο στο κίνημα ειρήνης. Αλλά όσο περισσότερο διαρκεί ο πόλεμος, τόσο πιο ξεκάθαρο γίνεται ότι η ομοσπονδιακή μας κυβέρνηση, η ΕΕ και οι χώρες του ΝΑΤΟ δεν αναλαμβάνουν καμία πρωτοβουλία για τον τερματισμό αυτού του πολέμου.

 

 

Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση υπολογίζει ουσιαστικά σε μια στρατιωτική νίκη και είναι έτοιμη να προχωρήσει και σε μεγαλύτερη κλιμάκωση. Ωστόσο, η πλειοψηφία του πληθυσμού επιθυμεί διπλωματικές πρωτοβουλίες. Αυτό αυξάνει την ανάγκη να μεταφερθεί το αίτημα για ειρήνη στους δρόμους. Αυτό το έχουμε δει και εμείς. Η πιο αποτελεσματική δράση ήταν δίχως άλλο η διαδήλωση της Sahra Wagenknecht και της Alice Schwarzer στην Πύλη του Βρανδεμβούργου. Θα μπορούσαμε να διαφωνήσουμε  αν ήταν 30.000 ή 50.000 άνθρωποι εκεί (που ήταν), αλλά δεν είναι αυτό το θέμα. Ήταν μια μαζική διαδήλωση παρά τις πραγματικά άσχημες καιρικές συνθήκες. Παράλληλα, είχαμε και την πολύ επιτυχημένη συλλογή υπογραφών. Αυτό άσκησε πραγματική πίεση και έγινε αντικείμενο  δημόσιας συζήτησης, αλλά, δυστυχώς, και στόχος καταγγελιών.

 

 

Ο διασυρμός του κινήματος ειρήνης εντάθηκε πάρα πολύ. Αυτό μερικές φορές επεκτείνεται και σε αριστερούς και ειρηνόφιλους κύκλους. Μετά μιλάνε για δεξιές δυνάμεις που δήθεν συμμετέχουν στο κίνημα ειρήνης. Και αν δεν βρουν καθαρά δεξιούς, τότε ήταν μόνο "δεξιές" δυνάμεις ή " οπαδοί θεωριών συνωμοσίας" ή "συνοδοιπόροι", που εμφανίστηκαν την περίοδο της πανδημίας του κοροναϊού. Ετσι εφευρίσκουν νέους όρους που δημιουργούν σύγχυση. Απέναντι στην κατηγορία ότι είναι "τρολ του Πούτιν", η έννοια της τρομοκρατίας που έχει ο Ερντογάν μπορεί να θεωρηθεί πολύ ακριβής. Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να φιμωθεί η κάθε αντιπολίτευση.

 

 

 

UZ: Τι ρόλο παίζουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης;

 

Andrej Hunko: Ορισμένες δυνάμεις στα μέσα ενημέρωσης έχουν συμφέρον να δυσφημίσουν το κίνημα ειρήνης. Αυτό μπορείτε να το καταλάβετε, αυτή είναι η δουλειά τους. Αλλά παίζουν μοιραίο ρόλο. Πριν από μερικούς μήνες μίλησα σε μια αντιπολεμική διαδήλωση στην αγορά του Άαχεν και δεν υπήρχαν σύμβολα: κανένα σύμβολο, απολύτως τίποτα. Κάπου στην άκρη, όμως, υπήρχε προφανώς ένα μέλος του AfD. Αυτό στη συνέχεια διαδόθηκε με ταχύτητα αστραπής και διεθνώς. Το ύφος της πληροφορίας ήταν το εξής: "σύμπραξη του Hunko και του AfD". Στη Neus Deutscheland μάλιστα πρόσθεσαν ακόμη και ένα βίντεο και στη συνέχεια ανάφεραν ότι: Ο Hunko "μοιράστηκε το μικρόφωνο με το AfD". Αυτό ήταν απλώς ένα ψέμα, δεν υπήρξε καμία κοινή παρέμβαση. Παρ' όλα αυτά, προσπάθησαν να δημιουργήσουν εντυπώσεις.

 

 

 

Ένα άλλο παράδειγμα είναι οι λεγόμενοι "ελεγκτές γεγονότων" (fact checker). Θυμάμαι έναν "έλεγχο γεγονότων" για το κίνημα ειρήνης στην εφημερίδα "Tagesschau". Όλα ένας αχταρμάς. Η συγκέντρωση για την ειρήνη της Sahra Wagenknecht και της Alice Schwarzer και στη συνέχεια μια σειρά ανθρώπων που παρουσίασαν ως πολύ, πολύ επικίνδυνες φωνές: Daniele Ganser, Roger Waters, Gabriele Krone-Schmalz. Ακολουθούν πάντα το ίδιο μοτίβο. Αντί να τεκμηριώνουν πραγματικούς ισχυρισμούς, χρησιμοποιούν ασαφής έννοιες, πλαισιώσεις και συνειρμούς. Αυτού του είδους η δυσφήμιση δεν θα μπορούσε να σταθεί σε κανένα αστικό δικαστήριο. Δεν αρκεί να δείχνεις με το δάχτυλο κάποιον και να λες: είναι αστείος.

 

 

Το μόνο θέμα είναι ο πόλεμος, τον οποίο, άλλωστε, οι προαναφερθέντες καταδικάζουν. Επισημαίνουν όμως ότι υπάρχει ένα ιστορικό και ότι το γενικότερο πρόβλημα είναι άλλο και έχει να κάνει με την επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς, το πραξικόπημα στο Κίεβο το 2014, την αποτυχία εφαρμογής των συμφωνιών του Μινσκ ΙΙ. Η ανάμνηση όλων αυτών θα πρέπει να εξαφανιστεί από τον δημόσιο διάλογο.

 

 

 

UZ: Πώς σας επηρεάζει συγκεκριμένα;

 

Andrej Hunko: Τον Ιανουάριο μίλησα σε δύο διαδηλώσεις στο Άαχεν, κατά της προμήθειας αρμάτων μάχης Leopard II ,σε δύο ομάδες που δεν συνεργάζονταν μεταξύ τους. Οι κατηγορίες που μόλις αναφέρθηκαν, και οι οποίες στρέφονται κατά ορισμένων ανθρώπων, εδώ έπαιξαν ρόλο εδώ. Το περιεχόμενο των εκκλήσεων δεν συζητείται καθόλου, αν και ταυτίζονται τόσο που η μία ομάδα θα μπορούσε εύκολα να υπογράψει το κείμενο της άλλης. Αυτό είναι προφανώς ένα πρόβλημα.

 

 

Εγώ ο ίδιος προέρχομαι από το κίνημα κατά του Hartz IV. Οι διαδηλώσεις του 2004 και του 2005 σήμαιναν την είσοδό μου στην ομοσπονδιακή πολιτική. Στις διαδηλώσεις συμμετείχαν  και δεξιές δυνάμεις και τις απορρίψαμε! Δεν τους αποφύγαμε, τους απομονώσαμε και τους περιθωριοποιήσαμε μέχρι που σταμάτησαν να έρχονται.

 

 

Αλλά δεν επικεντρωθήκαμε σε αυτό. Η κοινωνική αριστερά ήταν τότε σε θέση να αναλάβει την ηγεσία αυτού του κινήματος. Τελικά αναδύθηκε μέχρι και ένα νέο αριστερό κόμμα. Ήταν μια ιστορική επιτυχία που κράτησε τη Δεξιά μακριά για 10-15 χρόνια. Αυτό ήταν δυνατό μόνο επειδή αγωνιστήκαμε για την ηγεμονία. Και σήμερα; Σήμερα, εφευρίσκονται νέοι όροι και τμήματα της αριστεράς αυτό το εκμεταλλεύονται ως ευκαιρία για να μείνουν μακριά ή ακόμα και να στραφούν εναντίον του. Αυτό είναι που κάνει την κοινωνική αντίσταση σε αυτόν τον πόλεμο τόσο απίστευτα δύσκολη.

 

 

Ένα άλλο παράδειγμα: το 2007 και το 2009 οργάνωσα ειδικά τρένα, το καθένα με 1.000 άτομα, για να ταξιδέψουν από το Άαχεν στη διαδήλωση στο Βερολίνο ενάντια στον πόλεμο στο Αφγανιστάν και τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Στρασβούργο. Και είχε επιτυχία και τις δύο φορές. Τα τρένα ήταν γεμάτα. Δεν ξοδέψαμε ούτε ένα λεπτό από το χρόνο μας αναρωτώμενοι αν κάποιος που είχε κάνει κάποτε, κάπου, αστεία σχόλια έπρεπε να επιβιβαστεί στο τρένο ή όχι. Αυτή η κουλτούρα, αυτός ο Μακαρθισμός, δεν υπήρχε τότε. Αλλά αυτό σήμερα δεν είναι πια εφικτό.

 

 

 

UZ: Μετά την "εξέγερση για την ειρήνη", η ηγεσία του "αριστερού" κόμματος πήρε αποστάσεις από αυτήν. Είναι το Die Linke ακόμα ένα κόμμα της ειρήνης; Θέλει να είναι κάτι άλλο;

 

 

 

Andrej Hunko: Το Die Linke θέλει να είναι η αριστερή πτέρυγα του κατεστημένου. Λένε ότι η αποστολή όπλων δεν είναι και τόσο ωφέλιμη, αλλά στη συνέχεια ζητούν την επιβολή κυρώσεων. Μεγάλα τμήματα του κόμματος έχουν ευθυγραμμιστεί με το αφήγημα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, ακόμη και στο σημαντικό ζήτημα του οικονομικού πολέμου, αν και αυτό είναι αντίθετο με το προεκλογικό του πρόγραμμα. Πριν από τρεις εβδομάδες, το "Die Linke" ενέκρινε για πρώτη φορά μια στρατιωτική επιχείρηση. Πρόκειται κυρίως για την εκκένωση αμάχων από το Σουδάν. Τώρα η εκκένωση είχε ήδη πραγματοποιηθεί αλλά η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ζητά την αποστολή 1.600 στρατιωτών για τη συνέχιση της αποστολής. Αυτό είναι εντελώς παράλογο. Ένα αριστερό κόμμα δεν πρέπει να παίρνει τέτοιες θέσεις!

 

 

Φυσικά κανείς δεν είναι αντίθετος με την εκκένωση αμάχων, αλλά εδώ έχουμε να κάνουμε με μια σημαντική στρατιωτική επιχείρηση. Η εκκένωση ήταν μόνο η αφορμή. Έτσι γίνεται πάντα: οι στρατιωτικές επιχειρήσεις γίνονται σε ένα πλαίσιο που δύσκολα μπορεί να αντιταχθεί κάποιος, είτε πρόκειται για την καταστροφή των χημικών όπλων είτε για την εκκένωση αμάχων από το Αφγανιστάν.

 

 

Αν διαβάσετε το κείμενο της απόφασης, δεν έχει καμία σχέση με την πραγματική κατάσταση. Δεν μπορεί κανείς να συμφωνήσει με αυτό. Κάποιοι απείχαν, αλλά η πλειοψηφία της ομάδας ήταν υπέρ.

 

 

Δυστυχώς, νομίζω ότι αυτή η εξέλιξη της "αριστεράς" δεν έχει τελειωμό. Όλο και περισσότεροι τάσσονται πλέον υπέρ της αποστολής όπλων. Πρόκειται για μια διαδικασία που κάποιοι θεωρούν ότι θα επιταχυνθεί ακόμη περισσότερο. Το συνέδριο του κόμματος στην Ερφούρτη έχει ήδη χαράξει την πορεία του προς αυτή την κατεύθυνση.

 

 

 

Αλλά εδώ θέλω να ξεκαθαρίσω ότι αυτό δεν είναι μόνο πρόβλημα αυτού του κόμματος, είναι ένα πρόβλημα ολόκληρης της αριστεράς. Το αφήγημα της κυβέρνησης έχει υιοθετηθεί. Γίνεται λόγος για "αλληλεγγύη με την Ουκρανία". Ναι, αλλά η αλληλεγγύη με το λαό στην Ουκρανία σημαίνει: διαπραγματευτείτε! Το "δικαίωμα στην αυτοάμυνα" είναι ένας άλλος όρος που έχει ισχυρό αντίκτυπο σε ένα αριστερό περιβάλλον. Ένας σύντροφος από την Κύπρο με ρώτησε πρόσφατα και μου είπε: παρακαλώ στείλτε και σ’ εμάς όπλα, ώστε να κατακτήσουμε το βόρειο τμήμα της Κύπρου, το οποίο εξακολουθεί να κατέχει η Τουρκία. Λοιπόν, δουλεύουν με δήθεν αριστερά επιχειρήματα και πολλοί αλλάζουν άποψη.

 

 

 

 

UZ: Σε αυτές τις συνθήκες, με ποιο τρόπο μπορείτε να ενισχύσετε το κίνημα ειρήνης;

 

Andrej Hunko: Από τις επαφές μου βλέπω να υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα βορρά-νότου. Στη Βόρεια Ευρώπη, σχεδόν όλα τα αριστερά κόμματα που εκπροσωπούνται στο κοινοβούλιο κινούνται προς το ΝΑΤΟ. Τα σκανδιναβικά κόμματα είναι υπέρ της αποστολής όπλων, υπέρ των κυρώσεων, υπέρ της "αλληλεγγύης μέχρι τέλους". Σε μια συνάντηση στην Ισλανδία και μόνο. Τότε νιώθεις άβολα με τον μιλιταρισμό, αλλά μαθαίνεις να ζεις μαζί του. Έτσι, δεν θα είναι όλοι σαν τον Toni Hofreiter, ο οποίος πιστεύει ότι όλα είναι υπέροχα και του αρέσει να είναι ο ειδικός στα τανκς. Όσο πιο μακριά πηγαίνεις προς το νότο της Ευρώπης, τόσο περισσότερο αλλάζει η στάση των αριστερών κομμάτων και του πληθυσμού. Έξω από την Ευρώπη, λοιπόν, δεν υπάρχει σχεδόν κανένας στον κόσμο που είναι εκτός ΝΑΤΟ που να συμφωνεί με την αποστολή όπλων ή τον παγκόσμιο οικονομικό πόλεμο.

 

 

Είναι σημαντικό αυτό να το δούμε  ξεκάθαρα. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε τον τρόπο με τον οποίο ο Παγκόσμιος Νότος βλέπει αυτόν τον πόλεμο. Εκεί, αυτός ο πόλεμος θεωρείται ξεκάθαρα ως ένας πόλεμος δι' αντιπροσώπων μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας. Εκεί, μας θυμίζουν τους πολλούς άλλους πολέμους που πρέπει να σβήσουν από τη συνείδησή μας: τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία, τον πόλεμο στο Ιράκ, τους πολέμους για την αλλαγή καθεστώτος στη Λιβύη ή τη Συρία. Οι διεθνείς ειρηνευτικές πρωτοβουλίες πρέπει να υποστηριχθούν. Πρέπει να καταλάβουμε γιατί το κάνει αυτό ο Λούλα και τι προτείνει η Κίνα με το σχέδιο των 12 σημείων. Δεν είμαστε μειονότητα στον κόσμο. Οπότε οτιδήποτε μας ανοίγει τα μάτια είναι χρήσιμο. Αυτό είναι ένα σημαντικό σημείο.

 

 

 

Κατά δεύτερον, πρέπει να αποφύγουμε τη δυσφήμιση μεταξύ μας και να εργαστούμε για να ξεπεράσουμε αυτή τη διαίρεση που υπάρχει σε πολλές πόλεις. Για πολλούς από εμάς, αυτό συμβαδίζει με δύσκολες καταστάσεις και δεν θέλω να το αρνηθώ καθόλου. Το βιώνω και εγώ στο πετσί μου όταν μιλάω μπροστά σε "λάθος ανθρώπους". Αυτό που είπα τότε δεν έχει σημασία. Το μόνο που μετράει είναι ποιος ήταν εκεί. Φυσικά, πρέπει να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο για ένα ευρύ κίνημα ειρήνης. Το πως αυτό το πλαίσιο μπορεί να λειτουργήσει το είδε ένα ακροατήριο εκατομμυρίων ανθρώπων στο Βερολίνο κατά τη διάρκεια της "εξέγερσης για την ειρήνη". Εκεί συμμετείχαν οι πάντες, από το αριστερό έως το αστικο-συντηρητικό φάσμα. Η δεξιά πτέρυγα δεν είχε καμία θέση εκεί. Το κίνημα για την ειρήνη πρέπει να είναι πλατύ, αλλά όχι τυφλό.

 

 

https://contropiano.org/news/internazionale-news/2023/05/25/la-guerra-come-spartiacque-in-germania-il-movimento-per-la-pace-ampio-ma-non-cieco-0160702