Αύριο Παρασκευή στη σύνοδο κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου,μεταξύ άλλων θα συζητηθεί και η ΤΤΙΡ, η Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου
και Επενδύσεων.Ευτυχώς όμως που υπάρχουν πολλοί άγνωστοι παράγοντες που
θα μπορούσαν τελικά να βάλουν στο αρχείο την υπογραφή της Συνθήκης μεταξύ
Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ηνωμένων
Πολιτειών , όπως έγινε και με την MAI (Πολυμερής
Συμφωνία Επενδύσεων) πριν από μερικά χρόνια.
Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν ορίσει νέα καταληκτική
ημερομηνία υπογραφής της ΤΤΙΡ τον Δεκέμβριο του 2015. Οι
διαπραγματεύσεις μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ για την ΤΤΙΡ – που ξεκίνησαν τον Ιούλιο
του 2013 με τον Ομπάμα και τον Μπαρόζο - διακόπηκαν το Δεκέμβριο του 2014. Ωστόσο,οι διαφωνίες που προέκυψαν οδήγησαν στην αναβολή της υπογραφής της συμφωνίας.
Οι
οκτώ μέχρι σήμερα συναντήσεις που έγιναν δεν κατέληξαν πουθενά και
στο μόνο που υπήρξε συμφωνία ήταν σχετικά με τα πρότυπα στον τομέα της
αυτοκινητοβιομηχανίας. Οι διαφωνίες εξακολουθούν να παραμένουν και μάλλον είναι έντονες π.χ. ως προς τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες που οι
ΗΠΑ θέλουν να τις αφήσουν εκτός Συνθήκης και ασφαλώς δεν πρόκειται για καποια
λεπτομέρεια αφού το 70% των αμερικανικών επενδύσεων στην Ευρώπη αφορούν μόνο
οικονομικές υπηρεσίες.
Το βασικό πρόβλημα για την υπογραφή της ΤΤΙΡ δεν είναι τόσο τα δασμολογικά εμπόδια
μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ (σχετικά μικρά), όσο τα
«μη δασμολογικά» σε τομείς όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, ο χημικοφαρμακευτικός
τομέας,ο τομέας των τηλεπικοινωνιών και ο τομέας των χρηματοπιστωτικών
υπηρεσιών. Πολλά από αυτά τα «εμπόδια» δεν είναι τίποτα περισσότερο από τα
νομικά πρότυπα, που αφορούν για παράδειγμα, τα δικαιώματα πνευματικής
ιδιοκτησίας, την έγκριση προϊόντων που μπορούν να έχουν επιπτώσεις στην υγεία
(βλέπε μεταλλαγμένα), την προστασία των προσωπικών δεδομένων (και ειδικότερα τα
Datagate ,την κατασκοπεία των ΗΠΑ στην Ευρώπη,
αρχηγών κρατών και επιχειρηματιών).
Διαφορές υπάρχουν και σε ζητήματα
προστασίας της πρόσβαση στις συμβάσεις του δημόσιου, εμπόδια που είναι πιο
πολλά στις ΗΠΑ παρά στην Ευρώπη. Ετσι,, ενώ η ΕΕ είναι «ανοικτή» στις ξένες
εταιρείες κατά 85%,στο θέμα των προμηθειών του δημοσίου,στις ΗΠΑ είναι μόνο 32% .Ο Emiliano Μπρανκάτσιο, στην ομιλία του σε
συνέδριο στην Πάρμα, τόνισε ότι τα τελευταία χρόνια έχουν εισαχθεί τουλάχιστον
600 μέτρα προστατευτισμού, ιδίως στις ΗΠΑ και την ΕΕ.
Άλλα ζητήματα διαφωνίας έχουν να κάνουν με τον τομέα της ενέργειας και των
τηλεπικοινωνιών, αλλά ειδικότερα, όπως είδαμε, τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες,
οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 70% των αμερικανικών επενδύσεων στην ΕΕ και τις οποίες
οι ΗΠΑ δεν προτίθεται να συμπεριλάβουν στα θέματα προς διαπραγμάτευση.
Σε έκθεση του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων αναφέρεται ότι οι ευρωπαϊκές
επενδύσεις στις ΗΠΑ ήταν 123 δισεκατομμύρια ευρώ ενώ αυτές των ΗΠΑ στην Ευρώπη
150 δισεκατομμύρια ευρώ. Η ανταλλαγή υπηρεσιών μεταξύ των δύο περιοχών είναι
περίπου 282 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ οι
ΗΠΑ αγοράζουν αγαθά από την ΕΕ ύψους 264 δις ευρώ και πωλούν στην ΕΕ προϊόντα ύψους
192 δισεκατομμύρια ευρώ. Σύμφωνα με κάποιες αρχικές προβλέψεις, αν εγκριθεί η
ΤΤΙΡ οι ευρωπαϊκές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ θα αυξηθούν κατά 2%, ενώ οι εξαγωγές
των ΗΠΑ στην ΕΕ κατά 6%, τρεις φορές περισσότερο, μια σαφής ασυμμετρία. Τέλος,
υπάρχει ένα ζήτημα βαρύ όσο ένα βουνό: με ποιο νόμισμα θα γίνονται οι ανταλλαγές στα πλαίσια της ΤΤΙΡ; Το ευρώ ή το
δολάριο και αν θα γίνονται και με τα δύο ποια θα είναι η σχέση ανταλλαγής; Η ιδανική θα ήταν «1 προς 1», αλλά αυτό περιπλέκει πάρα πολλά
πράγματα και στους δύο πόλους.
Εν ολίγοις, όσο περνάει ο καιρός τόσο περισσότερο φαίνεται να απομακρύνεται η
πιθανότητα να καταλήξει κάπου η αμφιλεγόμενη Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου
και Επενδύσεων (ΤΤΙΡ). Αν και οι δύο πλευρές στις επίσημες δηλώσεις τους
συνεχίζουν να λένε ότι προτίθενται να προχωρήσουν στην υπογραφή της Συνθήκης,
τα γεγονότα λένε άλλα. Στις Βρυξέλλες επίσημα κανείς δεν θέλει να το παραδεχτεί
- πολύ λιγότερο η Επίτροπος Εμπορίου Cecilia Malmström, αλλά στα παρασκήνια πολλοί διαπραγματευτές θεωρούν
τη ΤΤΙΡ σχεδόν τελειωμένη υπόθεση . «Δεν θα υπάρξει κάποια κατάληξη, οι
διαπραγματεύσεις δεν έχουν προχωρήσει επί της ουσίας, ούτε ένα χιλιοστό»,
ομολογεί ένας αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Από τη μία πλευρά κατά της υπογραφής της ΤΤΙΡ παίζει ρόλο ο παράγοντας χρόνος.
Ο μεγαλύτερος εχθρός της ΤΤΙΡ - και της ΕΕ. – είναι ο χρόνος. Οι
διαπραγματεύσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες δυσκολεύτηκαν να πάρουν μπροστά, εν
μέρει λόγω της ισχυρής αντίθεσης που προβάλλουν στη Συνθήκη ορισμένοι τομείς
στην Ευρώπη - Αν δεν θα είναι δυνατό να επιτευχθεί κάποια συμφωνία μέχρι τις
επόμενες αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2016, το ΤΤΙΡ κινδυνεύει να γίνει
ένα άδειο κέλυφος.
Από την άλλη βαρύνει και η αυξανόμενη λαϊκή αντίθεση στην υπογραφή μιας
συνθήκης με την οποία οι εργαζόμενοι και οι χρήστες των υπηρεσιών της
Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν να χάσουν τα
πάντα. Ήδη 1,3 εκατομμύρια Ευρωπαίοι έχουν υπογράψει μια λαϊκή πρωτοβουλία για
να σταματήσουν οι διαπραγματεύσεις της ΤΤΙΡ, και ένας συνασπισμός από 350
οργανώσεις, συνδικάτα, κοινωνικά δίκτυα έχουν ενωθεί στην πρωτοβουλία
"Stop ΤΤΙΡ." Η Γερμανίδα Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ και ο Renzi πρόσφατα επανέλαβαν την υποστήριξή τους στην
υπογραφή της ΤΤΙΡ. Αλλά, σύμφωνα με μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε τον
Ιανουάριο από το Pew Research Center, μόνο το 39% των Γερμανών είπε ότι υποστηρίζει
τη συμφωνία, ενώ στην Ιταλία, εκείνοι που
είναι υπέρ είναι το 58%, αλλά προηγούμενη έρευνα της Pew το 2014 έδειξε ότι, το
59% των Ιταλών φοβούνται μήπως χάσουν τις θέσεις εργασίας τους, ενώ ένα 52% τη μείωση
των μισθών τους.
Ακόμη πιο ισχυρή είναι η λαϊκή αντίθεση (και όχι μόνο) στον ISDS, δηλαδή, το
μηχανισμό επίλυσης των διαφορών μεταξύ κρατών
και πολυεθνικών (επενδυτών), που
αναθέσει την άσκηση της προσφυγής όχι στα δικαστήρια, αλλά στη διαιτησία ενός τρίτου
ακυρώνοντας την ισχύ των εθνικών νομοθεσιών.
Η Ουάσιγκτον είναι αμετακίνητη στο
ότι οι ρήτρες διαιτησίας πρέπει να συμπεριληφθούν στη Συνθήκη, ενώ το Ευρωπαϊκό
Κοινοβούλιο δεν φαίνονται διατεθειμένο να το εγκρίνει. Σε πρόσφατη δημόσια
διαβούλευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία έληξε τον περασμένο Ιούλιο, συγκεντρώθηκαν
150 χιλιάδες απαντήσεις, εκ των οποίων το 97% από μεμονωμένους πολίτες Το
αποτέλεσμα ήταν σαφές.
Από τις απαντήσεις φαίνεται ότι υπάρχει μια ευρύτερη αντίθεση
στην ISDS και στην ΤΤΙΡ και η μεγάλη
πλειοψηφία των απαντήσεων είναι σε γενικές γραμμές ενάντια στην ΤΤΙΡ» γράφει η Επιτροπή, χωρίς όμως να
δίνει συγκεκριμένα ποσοστά..
Βασικά μπορούμε να πούμε ότι οι πιθανότητες να υπογραφεί η ΤΤΙΡ ή να μπει στο
αρχείο, είναι ίσες.Κατά βάθος αυτό που βαραίνει δίχως αμφιβολία είναι ο ανταγωνισμός μεταξύ της Ευρωπαϊκής
Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών, με τη πρόσφατη συμμετοχή ορισμένων
ευρωπαϊκών χωρών προς την Τράπεζα Επενδύσεων και Υποδομών της Ασίας (κινέζικη
ουσιαστικά) και την οργισμένη αντίδραση των ΗΠΑ, να αποτελεί ακόμα μία απόδειξη
Αλλά από την όλη συζήτηση και την κινητοποίηση σχετικά την ΤΤΙΡ, αυτές οι τόσο
σημαντικές «λεπτομέρειες» φαίνεται να λείπουν τελείως, όπως ακριβώς συνέβη στα
πρώτα χρόνια του αιώνα μας στο κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης, όπου λίγα δέντρα
τα εξέλαβαν ως δάσος. Η Attac και η Le Monde Diplomatique είναι σοβαροί
άνθρωποι και παράγουν πολύ ενδιαφέρουσες καταστάσεις, αλλά εξακολουθούν να
έχουν μια πολύ ευρωκεντρική και πολύ περιορισμένη αντίληψη όσον αφορά τις
αντιφάσεις της διεθνούς πραγματικότητας, η οποία - δυστυχώς ή ευτυχώς -
φαίνεται πολύ πιο σοβαρή και πολύπλοκη.
