Η πλειοψηφία των
πολιτών δεν φαίνεται να συνειδητοποιούν ότι το τέλος του ευρώ έχει ήδη αρχίσει: τα ευρωπαϊκά κράτη,
ή θα προχωρήσουν αμέσως στην πολιτική ένωση
της Ευρώπης ή η νομισματική ένωση θα διαλυθεί. Δεν έχει σημασία ποια διαδρομή
θα επιλέξουν - αλλά για μια λύση χαμηλού κόστους είναι πλέον πολύ αργά.
Τελευταία ταξίδευα με το τρένο από τις Βρυξέλλες στη Γερμανία, προς το εσωτερικό της,το κρατίδιο της Βεστφαλίας. Όπως άκουγα ανθρώπους να μιλούν στο βαγόνι, ξαφνικά κατάλαβα ότι δεν υποψιάζονται καν τι θα μπορούσε σύντομα να τους συμβεί. Όλα βέβαια είχαν κάτι να πουν για το ευρώ. Μιλούν για το ευρώ σαν ένα πρόβλημα που δεν τους αφορά, ενός κόσμου μακρινού.
Η Γερμανία και η υπόλοιπη Ευρώπη αισθάνονται αυτή τη στιγμή σαν 2 παράλληλα σύμπαντα. Στις Βρυξέλλες, συμμετείχα σε μια συζήτηση μεταξύ διαχειριστών hedge funds ( εταιρείες αντισταθμιστικών αμοιβαίων κεφαλαίων (υψηλού κινδύνου). Ελεγαν,μήπως ο κ. George Soros με την πρόβλεψή του για το τέλος του ευρώ σε διάστημα 3 μηνών, ήταν υπερβολικά αισιόδοξος. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί ακόμα πιο γρήγορα.
Ένας από τους δύο διαχειριστές ήταν σίγουρος ότι το ευρώ δεν θα βγάλει τον Ιούνιο. Ότι αργά ή γρήγορα θα έλθει το τέλος του ευρώ, στον τομέα μας θεωρείται πλέον δεδομένο. Και είναι η πρώτη φορά που και επαγγελματίες αρχίζουν να στοιχηματίζουν σχετικά με τη διάλυση της ζώνης του ευρώ. Και αυτή τη φορά όχι μόνο οι κερδοσκόποι. Ο τζόγος για το τέλος του ευρώ έχει αρχίσει.
Ο λόγος αυτής της απαισιοδοξίας είναι οι αυξανόμενες ανισορροπίες στο εσωτερικό της ζώνης του ευρώ.Είναι κάποια τεχνικά στοιχεία που μέχρι τώρα κανείς δεν τους είχε δώσει σημασία: για παράδειγμα, η ραγδαία άνοδος των γερμανικών δανείων στο σύστημα πληρωμών "Target 2" ή η αύξηση του αριθμού των δανείων έκτακτης ανάγκης που χορηγούν οι εθνικές κεντρικές τράπεζες. Όλα αυτά είναι ενδείξεις ότι το σύστημα έχει γίνει πάρα πολύ ασταθές και είναι έτοιμο να διαλυθεί σε κομμάτια.
Τελευταία ταξίδευα με το τρένο από τις Βρυξέλλες στη Γερμανία, προς το εσωτερικό της,το κρατίδιο της Βεστφαλίας. Όπως άκουγα ανθρώπους να μιλούν στο βαγόνι, ξαφνικά κατάλαβα ότι δεν υποψιάζονται καν τι θα μπορούσε σύντομα να τους συμβεί. Όλα βέβαια είχαν κάτι να πουν για το ευρώ. Μιλούν για το ευρώ σαν ένα πρόβλημα που δεν τους αφορά, ενός κόσμου μακρινού.
Η Γερμανία και η υπόλοιπη Ευρώπη αισθάνονται αυτή τη στιγμή σαν 2 παράλληλα σύμπαντα. Στις Βρυξέλλες, συμμετείχα σε μια συζήτηση μεταξύ διαχειριστών hedge funds ( εταιρείες αντισταθμιστικών αμοιβαίων κεφαλαίων (υψηλού κινδύνου). Ελεγαν,μήπως ο κ. George Soros με την πρόβλεψή του για το τέλος του ευρώ σε διάστημα 3 μηνών, ήταν υπερβολικά αισιόδοξος. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί ακόμα πιο γρήγορα.
Ένας από τους δύο διαχειριστές ήταν σίγουρος ότι το ευρώ δεν θα βγάλει τον Ιούνιο. Ότι αργά ή γρήγορα θα έλθει το τέλος του ευρώ, στον τομέα μας θεωρείται πλέον δεδομένο. Και είναι η πρώτη φορά που και επαγγελματίες αρχίζουν να στοιχηματίζουν σχετικά με τη διάλυση της ζώνης του ευρώ. Και αυτή τη φορά όχι μόνο οι κερδοσκόποι. Ο τζόγος για το τέλος του ευρώ έχει αρχίσει.
Ο λόγος αυτής της απαισιοδοξίας είναι οι αυξανόμενες ανισορροπίες στο εσωτερικό της ζώνης του ευρώ.Είναι κάποια τεχνικά στοιχεία που μέχρι τώρα κανείς δεν τους είχε δώσει σημασία: για παράδειγμα, η ραγδαία άνοδος των γερμανικών δανείων στο σύστημα πληρωμών "Target 2" ή η αύξηση του αριθμού των δανείων έκτακτης ανάγκης που χορηγούν οι εθνικές κεντρικές τράπεζες. Όλα αυτά είναι ενδείξεις ότι το σύστημα έχει γίνει πάρα πολύ ασταθές και είναι έτοιμο να διαλυθεί σε κομμάτια.
Γιατί η Ισπανία θα πρέπει να εξοφλήσει τα χρέη της;
Δεν θα δώσω τις ακριβείς εκτιμήσεις που οι διαχειριστές των hedge funds έχουν ήδη κάνει. Είδαμε τον περασμένο Δεκέμβριο ότι η ΕΚΤ μπορεί να εξουδετερώσει αυτές τις προβλέψεις, αν αποφασίσει να κρατήσει ζωντανό το σύστημα για λίγο ακόμα με ενέσεις ρευστότητας.
Όμως η κατεύθυνση της ανάλυσης είναι σωστή. Βαδίζουμε προς ένα σταυροδρόμι που μας αναγκάζει να επιλέξουμε ανάμεσα σε δύο δρόμους εξαιρετικά δαπανηρούς: μια πολιτική ένωση που πρέπει να αποτελέσει άμεσα αντικείμενο διαπραγμάτευσης και να εγκριθεί πολύ γρήγορα, ή μια επιστροφή στα εθνικά νομίσματα.
Η καγκελάριος Μέρκελ και οι άλλοι αρχηγοί κρατών δεν έχουν ακόμη προετοιμάσει τους ψηφοφόρους τους για το τι θα συμβεί τους επόμενους μήνες. Το χειρότερο δεν είναι όλες αυτές οι υποσχέσεις που δεν μπορούν να ικανοποιηθούν. Αλλά το πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό κόστος, της απόφασης ανεξάρτητα από την κατάληξη της.
Αν αφήσουμε τη νομισματική ένωση να καταρρεύσει, τότε η Γερμανία θα επιβαρυνθεί με ένα τεράστιο κόστος. Το 650 δισεκατομμύρια των δανείων που έχει δώσει η Bundesbank στο σύστημα "Target 2" θα γίνουν καπνός σε μεγάλο βαθμό. Από τα υπόλοιπα 200 δισεκατομμύρια που έχουν πάει στο ταμείο διάσωσης θα σωθούν μόνο κάτι ψιλά.
Σε αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε εκατοντάδες δισεκατομμύρια που η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πρέπει να βρει, για να τροφοδοτήσει τις τράπεζες με νέα κεφάλαια. Οι απαιτήσεις των γερμανικών τραπεζών προς την Ισπανία ή την Πορτογαλία, με μια έξοδο των χωρών αυτών από τη ζώνη του ευρώ, θα επιβαρυνθούν με τεράστιες απώλειες που οι ίδιες οι τράπεζες δεν θα μπορέσουν να καλύψουν. Και γιατί η Ισπανία θα πρέπει να πληρώσει αυτά τα χρέη; Όταν βρεθεί η χώρα σε αυτή την κατάσταση, θα έχει σίγουρα να σκεφτεί άλλα.
Για διάσωση είναι μάλλον πολύ αργά.
Η πορεία προς την αντίθετη κατεύθυνση μπορεί να είναι εξίσου δύσκολη, ανάλογα με τι θα γίνει στη συνέχεια. Το πρώτο βήμα προς ένα ευρωπαϊκό ομοσπονδιακό κράτος θα είναι η τραπεζική Ένωση και η ασφάλιση όλων των καταθέσεων. Η εγγύηση αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει από 4 μέχρι 9.000 δισεκατομμύρια ευρώ. Ενδεικτικά θα είναι μεταξύ δύο και πέντε φορές το σύνολο των δαπανών για τη γερμανική ενοποίηση. Η ασφάλιση αυτή είναι απαραίτητη για να σταματήσει η καταιγίδα που έχει πλήξει τις τράπεζες των χωρών που βρίσκονται σε κρίση.
Μια τραπεζική Ενωση θα ήταν στην προκειμένη περίπτωση μια επανάσταση. Οι τράπεζες θα είναι τότε ευρωπαϊκές όπως είναι σήμερα οι αγρότες. Θα μπορούσε για παράδειγμα, μια ωραία πρωία ένας ευρωπαίος αξιωματούχος να μπει στην έδρα μιας τράπεζας και να αποφασίσει να την κλείσει. Οι τράπεζες τότε δεν θα είναι πια ούτε γερμανικές ούτε ισπανικές, αλλά μόνο ευρωπαικές. Εδώ και ένα χρόνο τώρα μιλάμε για λύσεις μίνιμαλ. Τώρα δεν ξέρουμε καν αν οι μαξιμαλιστικές λύσεις μπορεί να φτάσουν.
Μέχρι τώρα νόμιζα ότι κανένας λογικός πολιτικός θα δεχόταν μια ανεξέλεγκτη κατάρρευση της νομισματικής ένωσης. Εξακολουθώ να το πιστεύω, αλλά νομίζω ότι είναι πια πολύ αργά για ένα σχέδιο διάσωσης. Υπάρχει πραγματικός κίνδυνος τα γεγονότα να είναι καταιγιστικά και η πολιτική να μη μπορέσει να αντιδράσει.
Ο Van Rompuy, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα ήθελε να οικοδομήσει γρήγορα μια Ενωση τραπεζική, δημοσιονομική και πολιτική.Πρακτικά, αυτό θα ήταν μια σημαντική εξέλιξη. Αλλά μπορεί να το πετύχει μέσα σε λίγες εβδομάδες ή μήνες; Οι επενδυτές στις χρηματαγορές θέλουν να δουν συγκεκριμένες αποφάσεις, ούτε δηλώσεις, και σίγουρα όχι μισές δουλειές.
Στο ταξίδι μου με το τρένο, μέσα από τα χωριά της Βεστφαλίας, συμπτωματικά έγινα μάρτυρας μιας συνομιλίας που δια μιας μου ξεκαθάρισε τα πολιτικά προβλήματα. Ένας περιφερειακός εκπρόσωπος των Χριστιανοδημοκρατών που μόλις είχε εκλεγεί κάθισε στη καμπίνα μας, όπου καθόταν ένας άλλος άνδρα, ο οποίος του συστήθηκε ως ψηφοφόρος του. Ήταν ένας φωνακλάς μικροεπιχειρηματίας. Μίλησε στον πολιτικό για το ευρώ και ξεκαθάρισε τη θεωρία του: οι Έλληνες είναι σαν τους μαθητές λυκείου, που τους είχαν στείλει στο πανεπιστήμιο, αλλά εκεί δεντα κατάφεραν να γίνουν ανταγωνιστικοί. Ο χριστιανοδημοκράτης βρέθηκε στο στοιχείο, αλλά άφησε το ποτάμι των προκαταλήψεων να ρέει.
Ολες οι ιστορίες γύρω από αυτή τη κρίση είναι πια εκτός ελέγχου, και η πολιτική δεν ξέρει πια πώς θα τα μαζέψει. Δεν είναι και πολύ διαφορετικό για την Μέρκελ. Ίσως να υπάρξει η πολιτική ένωση της Ευρώπης. Ίσως το ενιαίο νόμισμα να καταρρεύσει. Ένα από τα δύο όμως θα γίνει και η Γερμανία δεν είναι έτοιμη για κανένα από τα 2 σενάρια.
Ιδιο θέμα και κλίμα : Το τέλοςτου ευρώ.Οδηγός επιβίωσης
