Σαπίρ: Σύγκλιση κρίσεων,αντι για ''σύγκλιση οικονομιών''

Στο Russeurope ο καθ. Ζακ Σαπίρ αναλύει τις δυναμικές του κόστους εργασίας και της παραγωγικότητας στην ευρωζώνη, και το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει είναι ότι αντί για την περιβόητη "σύγκλιση των οικονομιών", στην οποία υποτίθεται ότι θα μας οδηγούσε το κοινό νόμισμα, έχουμε "σύγκλιση των κρίσεων". 

Το ζήτημα του κόστους εργασίας στη ζώνη του ευρώ τις τελευταίες εβδομάδες έχει συγκεντρώσει την προσοχή πολλών. Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, της Eurostat και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α.), θα προσπαθήσουμε να αποσαφηνίσουμε μια σειρά γεγονότων.
Πρώτον, πρέπει να γίνει σαφές πως όταν μιλάμε για "κόστος εργασίας" δεν αναφερόμαστε μόνο στους μισθούς, αλλά και στις κοινωνικές εισφορές που συνδέονται με τους μισθούς. Στη συνέχεια, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η παραγωγικότητα, ακόμη και στα πλαίσια της ευρωζώνης μπορεί να διαφέρει αισθητά από χώρα σε χώρα. Έτσι, το "κόστος εργασίας", δηλαδή ο μισθός συν οι εισφορές που καταβάλλει ο εργοδότης, προκύπτει από το μέσον όρο του συνόλου των δραστηριοτήτων σε ετήσια βάση.


                                               


                                                                     Πίνακας 1
                           Ωριαίος μισθός +εισφορές που βαρύνουν τον εργοδότη, σε ευρώ
Γερμανία
Βέλγιο
Ισπανία
Γαλλία
Ελλάδα
Ιρλανδία
Ιταλία
Ολλανδία
Πορτογαλία
Σλοβακία
Σλοβενία

1998
25,7
26,5
14,9
23,2
9,2
14,9
17,5
21,4
6,4
2,8
7,6
1999
26,3
27,4
15,1
23,9
10
15,8
18,1
22,5
6,7
2,6
7,9
2000
27,6
28,4
15,1
25
10,4
17,1
18,3
23,4
6,9
3,1
8,2
2001
28,5
29,9
14,2
26,2
11
19
18,7
24,6
7,3
3,1
8,7
2002
29,2
31,3
14,9
27,2
11,8
20
19,4
25,9
7,7
3,5
9,2
2003
29,8
32,9
15,6
28,0
12,7
20,9
19,8
27,2
8,1
3,9
9,6
2004
30,0
32,3
16,3
29,0
12,7
21,9
20,6
28,1
8,5
4,3
9,5
2005
30,1
33,0
16,9
30,0
12,2
23,1
22,3
28,5
8,8
4,6
9,8
2006
31,3
33,9
17,6
31,0
13,1
21,8
22,7
27,4
9,0
5,1
10,2
2007
31,7
35,8
18,2
32,0
14,3
25,9
23,2
28
9,2
6,2
10,7
2008
32,3
36,4
20,3
32,9
15,7
28
23,6
30,3
8,6
7,3
12,3
2009
32,9
38,3
21,5
32,9
16,3
26,4
24,6
30,9
10,1
7,9
12,6
2010
32,8
40,1
21,7
34,2
16,8
26
25,2
31,5
10,3
7,9
12,9
2011
34,3
40,8
22
35,5
15,9
26,2
25,9
32,2
10,5
8,4
13,1
2012
35,1
42,0
22,5
36,4
15,1
26,9
26,7
32,9
10,8
8,8
13,5
2013
36,1
42,7
22,7
36,7
16,1
26,7
27,2
34,1
11,1
9,3
13,6













πηγη Eurostat












Φαίνετε αμέσως ότι οι διαφορές είναι σημαντικές,αλλά και ότι η Γαλλία δεν βρίσκεται σε τόσο δυσχερή θέση, όπως μας τα παρουσιάζουν. Οι μεγάλες διαφορές μεταξύ των χωρών αντανακλούν τις διαφορές στην παραγωγικότητα. Γνωρίζουμε ότι η Γαλλία βρίσκεται στην ομάδα των χωρών με τη μεγαλύτερη παραγωγικότητα, και σε μια θέση λίγο πιο πάνω από τη Γερμανία. Ωστόσο, τα στοιχεία αυτά δεν μας δίνουν ακριβείς πληροφορίες ως προς την ανταγωνιστικότητα. Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη τόσο το ποσοστό της εργασίας που έχει πραγματοποιηθεί σε άλλες χώρες και που ενσωματώνεται σε ένα προϊόν κατασκευασμένο στη Γαλλία και στη Γερμανία, αλλά και τις αλλαγές που συντελέστηκαν στη δομή του κόστους στην πορεία του χρόνου. Ως προς το πρώτο, τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεση μας σε παγκόσμια κλίματα είναι ελάχιστα. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι σε ορισμένες δραστηριότητες, τα  "γερμανικά" αυτοκίνητα ενσωματώνουν ένα μεγάλο μέρος εξαρτημάτων που κατασκευάστηκαν σε χώρες χαμηλότερου κόστους εργασίας (Σλοβακία, Σλοβενία​​). Όσον αφορά το δεύτερο σημείο, το οποίο αφορά τη δυναμική, μπορούμε να πάρουμε μια ιδέα αν μετατρέψουμε τα δεδομένα σε δείκτες και με έτος βάσης το 1998, ίσον με 100. 

                                ΓΡΑΦΗΜΑ 1

 ΠΗΓΗ EUROSTAT

Τότε, γίνεται αμέσως προφανές ότι η Γαλλία ακολουθώντας μια εξελικτική πορεία (ή δυναμική) βρίσκεται σε μια ενδιάμεση θέση. Το κόστος εργασίας, με την έννοια που χρησιμοποιείται στην παρούσα μελέτη, αυξήθηκε περισσότερο από ό, τι στη Γερμανία, αλλά περίπου όσο στην Ιταλία, το Βέλγιο και την Ολλανδία. Η Ισπανία, με χαμηλή ανάπτυξη στις αρχές της δεκαετίας του 2000, βρίσκεται στην ίδια ομάδα χωρών με τη Γαλλία. Ενώ αντίθετα, η Ελλάδα και η Πορτογαλία αποκλίνουν αισθητά.

Το ερώτημα που τώρα πρέπει να τεθεί έχει να κάνει με τον πληθωρισμό. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε αν οι  μισθοί ακολουθούν, υπερβαίνουν ή βρίσκονται κάτω από τον πληθωρισμό, αφού αυτή είναι μια ένδειξη για την εξέλιξη του κόστους εργασίας από μια άλλη σκοπιά, δηλαδή ως εισόδημα για τους εργαζόμενους.
                              ΓΡΑΦΗΜΑ 2
 ΣΤΟΙΧΕΊΑ ΔΝΤ


Γίνεται αμέσως εμφανές ότι το επίπεδο του πληθωρισμού είναι το χαμηλότερο στη Γερμανία, και πολύ υψηλό στις "νεοεισερχόμενες" χώρες ( Σλοβακία και  Σλοβενία​​), αλλά και στην Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ελλάδα. Το πρόβλημα που τίθεται, αν θέλουμε να υπολογίσουμε την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μιας χώρας, είναι να δούμε κατά πόσον ο πληθωρισμός αντισταθμίστηκε από μια ταχύτερη αύξηση της παραγωγικότητας σε σύγκριση με τους γείτονές της. Γιαυτό , ορίζουμε ένα δείκτη παραγωγικότητας και βλέπουμε, ότι αν και Γαλλία,Γερμανία και  Πορτογαλία είχαν την ίδια περίπου αύξηση της παραγωγικότητας, δεν συνέβη το ίδιο με την Ιταλία και το Βέλγιο, που βρίσκονται πιο πίσω. Όμως, μια "νομισματική ένωση", όπως είναι η ζώνη του ευρώ θα πρέπει να συνοδεύεται από μια εναρμόνιση των επιπέδων του πληθωρισμού και της αύξησης της παραγωγικότητας. 

                              ΓΡΑΦΗΜΑ 3

ΠΗΓΗ ΟΟΣΑ,Υπολογισμοί CEMI-EHESS 

Βλέπουμε επίσης ότι όλα τα κέρδη από την αύξηση της παραγωγικότητας, που ήταν ιδιαίτερα σημαντικά στην Ελλάδα πριν το 2008, πήγαν χαμένα από τις πολιτικές λιτότητας που ακολουθήθηκαν για να αντιμετωπιστεί το δημόσιο χρέος. Τα κέρδη από την αύξηση της παραγωγικότητας είναι πολύ υψηλά στη Σλοβενία ​​και τη Σλοβακία, αλλά κάτι τέτοιο θεωρείται φυσιολογικό, λόγο του πολύ χαμηλού επιπέδου εκκίνησης αυτών των χωρών.

Τώρα μπορούμε να υπολογίσουμε τη δυναμική  τόσο του πληθωρισμού όσο και του κόστους εργασίας σε σχέση με την παραγωγικότητα. Οσον αφορά τον πληθωρισμό, βλέπουμε ότι η ετερογένεια στο εσωτερικό της ευρωζώνης τείνει να αυξηθεί. Χώρες που συνδυάζουν υψηλό πληθωρισμό με χαμηλούς ρυθμούς αύξησης της παραγωγικότητας, πλήττονται ιδιαίτερα, όπως η Ισπανία, η Ιταλία και το Βέλγιο. Η περίπτωση της Ελλάδας είναι μια καθαρή τραγωδία , αφού το αρχικό επίπεδο του πληθωρισμού της ήταν απόλυτα ελεγχόμενο από την αύξηση της παραγωγικότητας, αλλά η πτώση της παραγωγικότητας (αρνητικές διακυμάνσεις) από το 2009, οδήγησε στην βίαιη εκτίναξη του πληθωρισμού διορθωμένου ως προς την παραγωγικότητα. 

                              ΓΡΑΦΗΜΑ4

 ΠΗΓΗ ΟΟΣΑ και ΔΝΤ,Υπολογισμοί CEMI-EHESS

Αυτό δείχνει την έντονη επιδείνωση της ανταγωνιστικότητας σε αυτές τις χώρες, που θα τις υποχρεώσει να ασκήσουν πιέσεις στους ονομαστικούς μισθούς και τις κοινωνικές παροχές. Αλλά κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει μόνο εφόσον ακολουθήσουν μια λογική αποπληθωρισμού, όπως η Ισπανία (όπου οι τιμές πέφτουν) και η Ιταλία.Η  λογική όμως του αποπληθωρισμού είναι καταστροφική για την οικονομία. Αν τώρα εξετάσουμε την εξέλιξη του κόστους εργασίας διορθωμένου από την παραγωγικότητα, θα δούμε ότι στην ευρωζώνη ακολουθούνται πολύ διαφορετικές λογικές διόρθωσης.


                                                                            ΓΡΑΦΗΜΑ 5
 Στοιχεία Eurostat και ΟΟΣΑ,Υπολογισμοί CEMI-EHESS

 
Για παράδειγμα,τα κόστη εργασίας στη Γερμανία και τη Σλοβενία είναι σημαντικά μικρότεραα από το μέσο όρο, με ένα συνδυασμό σχετικά ελεγχόμενου ονομαστικού κόστους, υψηλή αύξηση της παραγωγικότητας και σχετικά χαμηλό πληθωρισμό. Η Ιρλανδία και η Ισπανία στο τέλος της περιόδου κατάφεραν να βελτιώσουν τη θέση τους, αλλά αυτό οφείλεται κυρίως στην διόρθωση προς τα κάτω των ονομαστικών μισθών και των κοινωνικών παροχών,με αυταρχισμό και στις δύο αυτές χώρες. Η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ιταλία, παρά τις σημαντικές προσπάθειες τους, δεν κατάφεραν να ελέγξουν το κόστος της εργασίας. Αυτό σημαίνει ότι η βελτίωση που παρατηρήθηκε στην Ισπανία και την Πορτογαλία δεν θα είναι παρά προσωρινή, και ότι το 2015 θα πρέπει να αναμένονται πρόσθετα οικονομικά προβλήματα, και στο μέτωπο του χρέους. Οπως και στην Ελλάδα που έχει επιβάλλει στους εργαζομένους της περικοπές πέρα του υποφερτού και παρόλα αυτά η βελτίωση που καταγράφηκε το 2011 και το 2012 έχει σχεδόν εκμηδενιστεί από τη δυναμική του 2013. Στην Ελλάδα,αυτό το χειμώνα,ίσως θα πρέπει να αναμένουμε πολύ σοβαρά οικονομικά προβλήματα, σε συνδυασμό με πολιτικά.


Σε γενικές γραμμές αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι, αν εξαιρεθεί κάπως η Σλοβενία​​, εξακολουθεί να μην υπάρχει εναρμόνιση εντός της ευρωζώνης. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τη δεινή θέση των τραπεζών (με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που συνεχίζουν να αυξάνονται σημαντικά στην Ισπανία και την Ιταλία), αναμένεται να οξύνει τα προβλήματα του δημόσιου χρέους. Με το Μάριο Ντράγκι της ΕΚΤ να έχει φτάσει στα όρια των δυνατοτήτων του, υπάρχουν όλα τα στοιχεία για μια σύγκλιση των κρίσεων, το 2015.

[--->]
-